Lee Strasberh

Lee Strasberg, właśc. Israel Strassberg (ur. 17 listopada 1901 w Budzanowie, zm. 17 lutego 1982 w Nowym Jorku) – amerykański aktor, reżyser i producent oraz wykładowca sztuki aktorskiej polsko-żydowskiego pochodzenia. Urodził się w biednej, żydowskiej rodzinie Idy i Barucha Meyera Strassbergów. Jako dziecko wyemigrował z rodzicami do Stanów Zjednoczonych. W 1936 został naturalizowany, stając się obywatelem Stanów Zjednoczonych. Studiował psychologię. W 1931 został jednym ze współzałożycieli firmy Group Theatre, z którą związani byli m.in.: Elia Kazan, John Garfield, Stella Adler, Sanford Meisner, Franchot Tone i Robert Lewis. W 1949 rozpoczął karierę w „Actors Studio” w Nowym Jorku. W ciągu dwóch lat, gdy był tam dyrektorem artystycznym, zbudował od podstaw jej reputację i renomę. Wśród aktorów pobierających nauki w „Actors Studio” byli: Burt Young, Marlon Brando, Geraldine Page, Paul Newman, Al Pacino, Kim Stanley, Marilyn Monroe, Jane Fonda, James Dean, Dustin Hoffman, Eli Wallach, Eva Marie Saint, Robert De Niro, Jill Clayburgh, Ellen Burstyn, Gene Wilder, Steve McQueen i Dennis Hopper. W 1966 utworzył „Actors Studio West” w Los Angeles. W 1969 utworzył „Lee Strasberg Theatre and Film Institute” w Nowym Jorku i Los Angeles. Sam rzadko występował jako aktor (pojawił się jedynie w siedmiu filmach). Jego najbardziej znana rola to Hyman Roth w filmie Ojciec chrzestny II. Roth był „szychą” żydowskiej zorganizowanej przestępczości, niegdyś trzęsący światkiem przestępczym na Kubie, wiodący teraz spokojne życie emeryta w Miami do czasu, gdy naraził się tam Michaelowi Corleone (w tej roli wystąpił student Strasberga, Al Pacino). Strasberg za tę rolę był nominowany do Oscara, ostatecznie nagrodę otrzymał wówczas Robert De Niro, także jeden z jego uczniów. Z krytyką natomiast spotkała się rola Strasberga jako jednego z trzech bandytów rabujących bank w filmie Going in Style. Przeniósł na grunt amerykańskiego aktorstwa teorię tzw. realizmu psychologicznego Konstantina Stanisławskiego, w wyniku czego jest on postrzegany jako jeden z ojców nowoczesnego, amerykańskiego stylu gry aktorskiej. Jednakże współcześnie preferowane są prostsze środki aktorskiego wyrazu, pochodzące ze szkół Sanforda Meisnera Davida Mameta. Zmarł na zawał serca w Nowym Jorku w wieku 80 lat. Jest pochowany na cmentarzu Westchester Hills w Hastings-on-Hudson.