Bohdan Poręba

Bohdan Poręba, właśc. Jerzy Bogusław Poręba (ur. 5 kwietnia 1934 w Wilnie, zm. 25 stycznia 2014 w Warszawie) – polski reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, polityk, publicysta. Urodził się w rodzinie inteligenckiej. Jego ojciec, Wincenty, w czasie I wojny światowej w wieku 16 lat wstąpił do Legionów Polskich. W okresie przedwojennym był działaczem Związku Inwalidów Wojennych RP w Wilnie, podczas okupacji należał do ZWZ i AK. Po wojnie nie ujawnił się i do momentu przejścia na emeryturę pracował jako urzędnik w „Społem”. Matka Bohdana Poręby była nauczycielką. Cały okres II wojny światowej spędził w Wilnie. Wówczas pobierał naukę szkolną w domu oraz na tajnych kompletach. Od 1944 uczęszczał do wileńskiego gimnazjum. W maju 1945 wraz z rodziną został wysiedlony z Wileńszczyzny i osiadł w Bydgoszczy. Działał w harcerstwie. Był m.in. drużynowym 5. Bydgoskiej Drużyny Harcerskiej. W 1951 ukończył I Państwowe Gimnazjum i Liceum Męskie im. Ludwika Waryńskiego w Bydgoszczy. W 1955 ukończył studia na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Jako reżyser zadebiutował w połowie lat 50. Reżyserował filmy jeszcze w trakcie studiów (m.in. film dokumentalny o niewidomych I dla nas słońce świeci). Jego pierwszym filmem, zrobionym po uzyskaniu dyplomu był Apel poległych, mający spełniać rolę epitafium dla żołnierzy polskich poległych na wszystkich frontach II wojny światowej, w tym w powstaniu warszawskim oraz w formacjach polskich na Zachodzie, o których mówienie było wcześniej zakazane. W 1957 otrzymał nagrodę Polskiej Krytyki Filmowej „Złota Syrenka” za film Wyspa wielkiej nadziei. W 1963 wyreżyserował film Daleka jest droga, który opowiadał o żołnierzach gen. Stanisława Maczka (który wówczas był pozbawiony polskiego obywatelstwa). Został wówczas na kilka lat odsunięty od robienia filmów. Podjął więc pracę w teatrze, w którym był m.in. reżyserem spektaklu Dziś do Ciebie przyjść nie mogę złożonego z piosenek partyzanckich. Po powrocie do robienia filmów, został autorem filmu Gniewko, syn rybaka, a w 1970 był reżyserem filmu o buncie warszawskich hutników Prawdzie w oczy. W 1973 wyreżyserował film Hubal o polskich partyzantach z początków II wojny światowej, za który otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia środowiska filmowego. Od 1975 do 1998 był kierownikiem artystycznym Zespołu Filmowego „Profil” (faktycznie zaprzestał działalności po 1990). Od 1986 do 1989 kierował Teatrem Dramatycznym w Gdyni. W latach 1987–1989 pełnił funkcję członka Komitetu Kinematografii. Był także producentem m.in. Zamachu stanu, Nad Niemnem i Sekretu Enigmy. W latach 90. krótko prowadził działalność gospodarczą, następnie przeszedł na emeryturę.