Vladimir Rapoport

Władimir Siemionowicz Makanin (ros. Владимир Семёнович Маканин; ur. 13 marca 1937 w Orsku, Rosyjska Federacyjna SRR, zm. 1 listopada 2017 w Krasnym koło Rostowa nad Donem) – rosyjski pisarz. Laureat rosyjskiej nagrody Bookera w 1993 roku za powieść Stół pokryty suknem i z karafką pośrodku, jeden z najważniejszych rosyjskich autorów przełomu XX i XXI wieku. W 1960 roku ukończył studia matematyczne na Uniwersytecie Moskiewskim; do końca lat 60. pracował jako wykładowca, jednocześnie uczęszczając na kursy dla reżyserów i scenarzystów, organizowane przez Wszechzwiązkowy Państwowy Instytut Kinematografii. Zadebiutował powieścią Linia prosta w 1965 roku, w której przedstawił dwóch absolwentów wyższej uczelni: materialistę, zainteresowanego osiągnięciem namacalnych korzyści, i idealistę, rozumiejącego potrzebę wartości duchowo-etycznych. Wydrukowało ją pismo „Moskwa”. W tym samym czasopiśmie opublikował także swoją opowieść Bez ojca w 1971 roku, w której na przykładzie byłych „bezdomnych dzieci” ukazał nieprzemijającą wartość dobra doznanego w dzieciństwie otoczonym miłością. Oba te utwory spotkały się z pozytywną reakcją rosyjskiej krytyki. Od początku lat 70. Makanin publikował prawie co roku, przeważnie były to zbiory opowiadań i mikropowieści, zawierające wcześniejsze i nowe utwory. W 1982 w prowincjonalnym piśmie „Siewier” opublikował kontrowersyjną opowieść pt. Zwiastun, która przyniosła mu sporą popularność. Bohaterem utworu jest znachor leczący ludzkie ciała, a przede wszystkim dusze, który przypomina tradycyjnych prawosławnych jurodiwych. Do najważniejszych utworów tego okresu należą: Kluczariow i Alimuszkin (1977), Duchówka (1979), Głosy (1980), Błękitne i czerwone (1981), Człowiek „świty” (1982), Antylider (1983), Obywatel uciekający (1984), Gdzie niebo łączyło się z górami (1984). W okresie pieriestrojki ukazały się trzy ważne utwory (wszystkie w 1987 roku w centralnych czasopismach): opowieści Strata, Nienadążający oraz powieść On i ona. Szczyt popularności Makanina przypada na lata 90. XX wieku, kiedy powstały mikropowieści Właz (1991; w 1992 roku nominowana do pierwszej edycji rosyjskiej nagrody Bookera), Stół pokryty suknem i z karafką pośrodku (1993), opowiadanie Jeniec kaukaski (1994; utwór w 2008 roku został sfilmowany przez Aleksieja Uczitiela, a ekranizacja nagrodzona za najlepszą reżyserię na 43. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach), a przede wszystkim słynna powieść Underground czyli Bohater naszych czasów (1998) – opus vitae pisarza. Najnowsza twórczość Makanina wzbudza szereg kontrowersji. Np. powieść o wojnie w Czeczenii Asan (2008) otrzymała zarówno prestiżową nagrodę „Wielka Książka” (ros. „Большая книга”) jako najlepsza książka roku, jak i antynagrodę „NacWorst” (ros. „НацWorst”) jako książka najgorsza. Spory wywołała też skandalizująca powieść Strach (2007; składające się na nią części publikowane były wcześniej w miesięczniku „Nowyj Mir” jako opowiadania i mikropowieści z cyklu Księżyc wysoki na niebie (ros. Высокая-высокая луна; 2001-2006). W 2011 roku w czasopiśmie „Nowyj Mir” ukazała się powieść Makanina Dwie siostry i Kandinski.