Humphrey Bogart

Humphrey DeForest Bogart (wym. [ˈhʌmfri dɪˈfɔrəst ˈboʊˌgɑrt]; ur. 25 grudnia 1899 w Nowym Jorku, zm. 14 stycznia 1957 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy i teatralny, ikona kultury popularnej, symbol męskości lat 40. XX wieku. Uznawany za jedną z największych oraz najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii amerykańskiego kina i okresu „Złotej Ery Hollywood”, a także najbardziej wpływowego aktora kina noir. W 1999 American Film Institute umieścił jego nazwisko na 1. miejscu w rankingu „największych aktorów wszech czasów” (The 50 Greatest American Screen Legends)[a]. Bogart rozpoczął karierę sceniczną na początku lat 20. XX wieku, występując na Broadwayu. W 1930 zadebiutował na dużym ekranie w komedii W górze rzeki. Kontynuował występy teatralne do 1934. Pierwszy rozgłos zyskał rolą więźnia Duke’a Mantee w kryminale Skamieniały las (1936). Po związaniu się kontraktem z wytwórnią Warner Bros., przez następne kilka lat grywał w filmach klasy B, kreując znaczące role w takich produkcjach jak Czarny legion (1937) i Śmiertelny zaułek (1937). Przełomem w jego karierze był udział w gangsterskim High Sierra (1941). W następnej dekadzie występował w produkcjach, które na trwałe wpisały się do kanonu klasyki kinematografii amerykańskiej i ugruntowały jego status gwiazdy Hollywood: Sokół maltański (1941), Casablanca (1942), Mieć i nie mieć (1944), Wielki sen (1946), Mroczne przejście (1947), Skarb Sierra Madre (1948) oraz Koralowa wyspa (1948). W latach 50. Bogart zasłynął z ról w filmach: Pustka (1950), Afrykańska królowa (1951), Sabrina (1954) i Bunt na okręcie (1954). Bogart stworzył w kinie charakterystyczny typ bohatera; twardego, nieustępliwego cynika z duszą romantyka, którego nieodłącznym atrybutem były fedora, papieros i trencz. W latach 40. był najlepiej opłacanym aktorem na świecie. W trakcie 34-letniej kariery trzykrotnie uzyskiwał nominację do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, raz zdobywając statuetkę za rolę łowcy przygód Charliego Allnuta w Afrykańskiej królowej. Wystąpił w 74 filmach fabularnych. Humphrey DeForest Bogart urodził się 25 grudnia 1899 w Nowym Jorku[b], otrzymując imię będące panieńskim nazwiskiem matki. Był najstarszym z trójki dzieci Belmonta DeForesta Bogarta (1867–1934) i Maud Humphrey (1868–1940). Miał dwie siostry – Frances „Pat” Bogart Brose (1901–1982) oraz Catherine Elizabeth „Kay” Bogart Bonnell (1902–1937)[c]. Ojciec Bogarta ukończył Uniwersytet Columbia, a dyplom medyczny otrzymał na Uniwersytecie Yale’a. Był jedynym synem Adama Welty’ego Bogarta (1829–1892), który w wolnym czasie zajmował się litografią. Później zaczął tworzyć obrazy na płytach aluminiowych, co wzbudziło zainteresowanie drukarzy. Sprzedaż litografii wzrosła, czyniąc z Adama Welty’ego Bogarta majętnego człowieka. Dzięki temu przeprowadził się wraz z rodziną na Manhattan[d]. Z jego inicjatywy nazwisko Bogart wpisano do Blue Book, spisu nowojorskiej socjety. Zasobny stan zapewnił synowi dorastanie w komfortowych warunkach i odpowiednie wykształcenie w prywatnych szkołach. Ukończywszy Yale School of Medicine Belmont DeForest Bogart, w wieku 30 lat, został chirurgiem i pracował w zespołach lekarskich trzech głównych szpitali na Manhattanie. Matka Bogarta, Maud Humphrey, była córką sprzedawcy pieców z Rochester w stanie Nowy Jork. W wieku 16 lat sprzedawała swoje rysunki do czasopism. Po ukończeniu studiów w Nowym Jorku i Paryżu, gdzie odbyła szkolenie w studiu Jamesa McNeilla Whistlera, zyskała uznanie jako ilustratorka kalendarzy, książek dla dzieci i reklam. W późniejszym czasie pełniła funkcję dyrektora artystycznego w modnym czasopiśmie kobiecym „The Delineator”, zarabiając przeszło 50 tys. dolarów rocznie, podczas gdy Belmont DeForest Bogart otrzymywał 20 tys. dolarów. Rodzice Bogarta pobrali się 15 czerwca 1898 w otoczeniu garstki najbliższych kuzynów[e]. Zakupili trzypiętrowy dom w ekskluzywnej dzielnicy Upper West Side przy West 103rd Street pod numerem 245, stojący pomiędzy Riverside Drive i West East Avenue. Maud Humphrey była wojowniczą sufrażystką, przez co traktowała swoje dzieci w chłodny sposób, dystansując je od siebie; nie pozwalała im mówić do siebie inaczej jak po imieniu (dzieci nigdy w stosunku do niej nie użyły słowa „mama”). Również Belmont DeForest Bogart nie demonstrował uczuć, co wiązało się z jego przynależnością do danej klasy społecznej i obowiązującym ówcześnie sposobem bycia. „Zostałem wychowany bardzo beznamiętnie, w prosty sposób. Pocałunek w naszej rodzinie był wydarzeniem. Nasza matka i ojciec nie przejmowali się zbytnio moimi dwiema siostrami i mną” – wspominał Bogart , dodając, że gdy [matka] była szczęśliwa „poklepała cię po plecach, prawie tak jak mężczyzna”. Według Stefana Kanfera przez blisko dziesięć lat pięcioosobowa rodzina żyła w „pretensjonalnym przepychu, w otoczeniu kopii klasycznych rzeźb, ciężkich dekoracyjnych tkanin, wyściełanych kanap oraz krzeseł wypychanych końskim włosiem”. Dzieci były ubierane w luksusowe stroje, bawiły się najnowszymi zabawkami i jadały najlepsze jedzenie . Ojciec Bogarta zakupił ekskluzywną posiadłość na brzegu jeziora Canandaigua w północnej części stanu Nowy Jork[f] . Jako młodzieniec przyszły aktor został przywódcą gangu Seneca Point. Od kolegów otrzymał przydomek „Hump”. Młodzi chłopcy kąpali się w okolicznych jeziorach, zbudowali bazę z desek oraz bawili się ołowianymi żołnierzykami. Wystawiali także amatorskie przedstawienia na brzegu jeziora , korzystając z prawdziwych kostiumów, wycofanych ze scen broadwayowskich, podarowanych przez Williama Aloysiusa Brady’ego . Spędzając czas w Nowym Jorku Bogart oglądał filmy nieme i wodewile . Pierwszą placówką edukacyjną do której uczęszczał była prywatna szkoła Dalancey w Nowym Jorku. Następnie wysłano go do Trinity School, będącej męskim gimnazjum dla dobrze sytuowanych. Z racji tego, że Bogart pozował swojej matce do rysunków, przylgnęła do niego opinia maminsynka, przez co często wdawał się w bójki z kolegami z klasy i kłótnie z nauczycielami. Nie przejawiał żadnego talentu sportowego, a jego stopnie wahały się w zakresie dostatecznych. W ocenie Jeffreya Meyersa Bogart był posępnym uczniem, który nie wykazywał zainteresowania zajęciami pozalekcyjnymi , często również wagarował. Po latach aktor wspominał: „Zawsze lubiłem we wszystkim namieszać i podważać autorytety. Chyba miałem to po rodzicach. Dogryzali wszystkim, nawet sobie”.