Yuriy Andrukhovych

Jurij Andruchowycz, ukr. Юрій Ігорович Андрухович (ur. 13 marca 1960 w Stanisławowie) – ukraiński poeta, prozaik, piosenkarz, eseista i tłumacz, jeden z przedstawicieli fenomenu stanisławowskiego. Pochodzi z Iwano-Frankiwska (który w roku jego urodzenia nosił nazwę Stanisław). Ukończył studia w Ukraińskim Instytucie Poligrafii im. I. Fedorowa we Lwowie (1982), a w latach 1990–1991 studiował w Instytucie Literatury im. Gorkiego w Moskwie. W latach 1983–84 odbył służbę wojskową, która zainspirowała go do napisania cyklu siedmiu opowiadań Armijśki opowidannia (1989). Jego utwory przełożono i wydano w Polsce (tłumaczenia Bohdana Zadury, Jacka Podsiadły, Renaty Rusnak, Oli Hnatiuk, Katarzyny Kotyńskiej i Przemysława Tomanka), Niemczech, Kanadzie, Finlandii, USA, Szwecji, Rosji, Austrii oraz na Węgrzech. Debiutował w 1985 tomem wierszy Nebo i płoszczi. Tego samego roku wraz z Wiktorem Neborakiem i Ołeksandrem Irwańcem założył grupę poetycką Bu-Ba-Bu (Burleska-Bałagan-Bufonada). Kolejne zbiory wierszy Andruchowycza, Seredmistia (1989) i Ekzotyczni ptachy i rosłyny (1991), utrwaliły jego pozycję jako jednego z prekursorów nowego nurtu w poezji ukraińskiej. W 1997 roku wydał wznowienie tomu Ekzotyczni ptachy i rosłyny uzupełniając go o poemat Indie, zaś w 2004 napisał Pisni dla mertwoho piwnja. W 2013 ukazał się zbiór prezentujący całą poetycką twórczość Andruchowycza zatytułowany Listy z Ukrainy. Trzy pierwsze powieści Jurij Andruchowycz opublikował na łamach kijowskiego miesięcznika Suczasnist: Rekreaciji w 1992 r. (II wydanie 1997; pol. tytuł: Rekreacje, 1994, 1996), Moskowiada. Powist' żachiw w 1993 r. (II wydanie 1997; pol. tytuł: Moscoviada. Powieść grozy, 2000 i 2004). W 1996 r. wychodzi kolejna powieść Perwerzija (II wydanie 1997, pol. tytuł: Perwersja, 2004). W 2003 opublikował powieść Dwanadciat' obrucziw (polski tytuł: Dwanaście kręgów, 2005). W 2007 wydał powieść Tajemnicja.Zamist romanu, która była wywiadem-rzeką z samym sobą. W 2011 roku napisał książkę Leksykon intymnych mist będącą zbiorem 111 opowiadań o miastach, które pisarz odwiedził. Premiera zbioru odbyła się 11.11.2011 roku, zaś jej cena rynkowa wynosiła 111 hrywien. W 1999 ukazał się jego zbiór esejów Dezorientacija na miscevosti. Niektóre z nich wcześniej zostały opublikowane w piśmie "Deń", z którym Andruchowycz współpracował przez kilka lat. Po polsku ukazały się dwa tomy jego esejów: Erz-herz-perz (1996) i Ostatnie terytorium. Eseje o Ukrainie (2002) oraz napisana wspólnie z Andrzejem Stasiukiem Moja Europa. Dwa eseje o Europie zwanej Środkową (2000, 2001). W 2006 roku wydał zbiór Dijawoł howajetsia w syri (pol. Diabeł tkwi w serze). Jest autorem przekładów z języka niemieckiego (R.M. Rilke; Fritz von Herzmanovsky-Orlando), angielskiego (William Szekspir) oraz rosyjskiego (B. Pasternak; O. Mandelsztam). Tłumaczy także z polskiego m.in. poezję Czesława Miłosza, Sennik współczesny Tadeusza Konwickiego oraz Sklepy cynamowone Brunona Schulza.