Helen Mirren

Helen Mirren, właśc. Helen Lydia Mironoff (ur. 26 lipca 1945 w Londynie) – brytyjska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Czterokrotnie nominowana do Oscara: za Szaleństwo króla Jerzego, Gosford Park, Ostatnią stację oraz Królową (za rolę w tym filmie zdobyła statuetkę). Ponadto jest laureatką BAFTA, trzech Nagród Emmy, trzech Złotych Globów, dwa razy otrzymała nagrodę aktorską na MFF w Cannes i raz na MFF w Wenecji. Jest córką Angielki i rosyjskiego arystokraty, którego rodzina w trakcie rewolucji październikowej przebywała w Anglii i zdecydowała się tam pozostać. Po studiach aktorskich w Londynie i Paryżu grała na scenie National Youth Theatre, a później w teatrze Petera Brooka i w Royal Shakespeare Company, gdzie stworzyła szereg postaci w dramatach Williama Szekspira. W 1968 zagrała Hermię w ekranizacji Snu nocy letniej. Przez wiele lat łączyła pracę w teatrze z występami na ekranie. W latach 70. była aktorką kina młodych gniewnych: zagrała w Dzikim Mesjaszu (1972) Kena Russella i w Szczęśliwym człowieku (1973) Lindsaya Andersona, w którym wcieliła się w postać Patricii, rozpieszczonej dziewczyny z bogatego domu, która wiąże się ze środowiskiem muzyków rockowych. Do jej największych atutów krytycy zaliczali bogactwo środków wyrazu, ekspresję i niejednoznaczność. Nie unikała produkcji komercyjnych (thriller Długi Wielki Piątek z 1980 czy komedia Szatański plan doktora Fu Manchu także z 1980) oraz uznanych za skandalizujące, jak Kaligula (1979) Tinto Brassa czy Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek (1989) Petera Greenawaya. Najważniejsze role stworzyła jednak w dramatach obyczajowych, głównie w Calu (1984) w roli doświadczonej włoskiej emigrantki, w której zakochuje się młody terrorysta, Wybrzeżu moskitów (1986) Petera Weira i Szaleństwie króla Jerzego (1994), w którym zagrała żonę obłąkanego króla Jerzego III – pierwszą z trzech ról królowych brytyjskich. W latach 1991–2006 wcielała się w rolę porucznik Jane Tennison w popularnym serialu telewizyjnym Główny podejrzany; za tę rolę została kilkakrotnie uhonorowana statuetkami Emmy i BAFTA. Talent komediowy ujawniła w Dziewczynach z kalendarza (2003). Chętnie występuje również w ambitnych filmach telewizyjnych, jak Pasja Ayn Rand (1996), Losing Chase (1996), Rzymska wiosna pani Stone (2003) czy Elżbieta I (2006). Jej ostatnie role filmowe charakteryzują się ascetyczną, zminimalizowaną formą; buduje postaci na drobnych gestach, spojrzeniu i tembrze głosu. W ten sposób stworzyła dwie najbardziej cenione kreacje: oschłej służącej w Gosford Park (2001) Roberta Altmana i nierozumianej przez swoich poddanych Elżbiety II w Królowej (2006) Stephena Frearsa.