Peter O'Toole

Peter Seamus O’Toole (ur. 2 sierpnia 1932 w Leeds, zm. 14 grudnia 2013 w Londynie) – brytyjski aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, producent filmowy i reżyser pochodzenia irlandzkiego. Ośmiokrotnie nominowany do Oscara za role pierwszoplanowe. Laureat Oscara za całokształt twórczości. Urodził się w Connemarze jako syn irlandzkiego katolika, bukmachera Patricka Josepha O’Toole i protestantki Constance Jane (z domu Ferguson), pochodzącej ze szkockiej rodziny arystokratycznej. Miał starszą siostrę Patricię (ur. 1930). Kiedy ukończył pierwszy rok życia, rodzina przeniosła się do północnej Anglii. Od 1937 roku dorastał w Leeds. Mając czternaście lat pracował jako posłaniec i doręczyciel, a później reporter gazety Yorkshire Evening News. Przez osiem lat był uczniem szkoły katolickiej. W wieku siedemnastu lat pojawił się po raz pierwszy na scenie Leeds Civic Theatre. Służył przez dwa lata jako radiotelegrafista w brytyjskiej Flocie Królewskiej. W latach 1952-1954 uczęszczał do Królewskiej Akademii Sztuk Dramatycznych w Bloomsbury, w dzielnicy centralnego Londynu, gdzie za otrzymane stypendium kontynuował naukę w Abbey Theatre’s Drama School w Dublinie. Występował jako szekspirowski Hamlet oraz m.in. w spektaklu Johna Osborne’a Spójrz z gniewem za siebie (Look Back In Anger) w Bristol Old Vic w Bristolu, londyńskim Royal Court Theatre i Royal Shakespeare Company w Stratford-on-Avon, gdzie zagrał szekspirowskie kreacje Tersytesa w Troilusie i Kresydzie, Petruchia w Poskromieniu złośnicy i Shylocka w Kupcu weneckim. Swoją karierę ekranową zapoczątkował gościnną rolą pierwszego żołnierza w jednym z odcinków przygodowego serialu familijnego Szkarłatny kurzyślad (The Scarlet Pimpernel, 1956). Cztery lata później, roku 1960 zadebiutował na kinowym ekranie w trzech filmach – adaptacji książki Roberta Louisa Stevensona Porwany za młodu (Kidnapped), Dzień, w którym obrabowano Bank Anglii (The Day They Robbed the Bank of England) w roli kapitana Fitcha i przygodowym dramacie kryminalnym Niewinne dzikusy (The Savage Innocents) u boku Anthony’ego Quinna jako pierwszy kawalerzysta. Odniósł sukces tytułową charyzmatyczną kreacją brytyjskiego archeologa, podróżnika i wojskowego Thomasa E. Lawrence’a w dramacie przygodowym Davida Leana Lawrence z Arabii (Lawrence of Arabia, 1962), za którą odebrał nagrodę Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA) i zdobył nominację do nagrody Oscara i dwie nominacje do Złotego Globu. Wcielił się w tytułowego bohatera powieści Josepha Conrada Lord Jim (1965), a także: Anioła w filmie Biblia (The Bible: In the Beginning..., 1966) i Reginalda Johnstona, angielskiego nauczyciela Pu Yi, ostatniego cesarza Chin w dramacie historycznym Bernardo Bertolucciego Ostatni cesarz (The Last Emperor, 1987). Kolejne wielkie role, które przyniosły mu nominacje do nagrody Oscara to: angielski Król Henryk II w dramacie historycznym Becket (1964), Henryk II w dramacie historycznym Lew w zimie (The Lion in Winter, 1968), Arthur Chipping w dramacie muzycznym Żegnaj Chips (Goodbye, Mr. Chips, 1969), czternasty hrabia Jack Gurney w komedii muzycznej Wyższe sfery/Klasa rządząca (The Ruling Class, 1972), reżyser Eli Cross udzielający schronienia ściganemu przez policję eks-ochotnikowi z Wietnamu w czarnej komedii Kaskader z przypadku (The Stunt Man, 1980), aktor po przejściach alkoholowych w komedii Mój najlepszy rok (My Favorite Year, 1982) oraz starzejący się aktor Maurice posiadający kilka drobnych sukcesów w komediodramacie Wenus (Venus, 2006). Za rolę biskupa Cauchona w telewizyjnym dramacie historycznym Joanna D’Arc (Joan of Arc, 1999) odebrał nagrodę Emmy. W 2003 roku otrzymał honorowego Oscara za całokształt pracy aktorskiej. W ekranizacji Księgi Estery – Jedna noc z królem (One Night with the King, 2006) wystąpił jako Samuel.