Woody Allen

Woody Allen, właśc. Allan Stewart Konigsberg (ur. 1 grudnia 1935 w Nowym Jorku) – amerykański scenarzysta, reżyser, aktor, muzyk, producent, pisarz i kompozytor. Określany twórcą „intelektualnej komedii”. Uchodzi za jednego z najbardziej uznanych amerykańskich reżyserów. Jego filmy bazują na literaturze, seksualności, filozofii, psychologii, jego żydowskim pochodzeniu, filmie europejskim i Nowym Jorku, gdzie mieszka. Allan Stewart Konigsberg urodził się 1 grudnia 1935 na Brooklynie. Jest synem Żydów, Nettie oraz Martina Konigsbergów. Ma siostrę, Letty (ur. 1943), z którą pozostaje w przyjacielskich stosunkach. Rodzice chcieli, żeby został farmaceutą lub lekarzem, on jednak od wczesnej młodości interesował się filmem (pasję tę wyniósł z domu rodzinnego), słuchał też chętnie radiowych programów komediowych i oglądał występy komików. Według Fostera Hirscha Allen zdecydował, że sam zostanie komikiem już w wieku siedmiu lat, po obejrzeniu w kinie Drogi do Maroka. W latach 1948–1952 uczęszczał do szkoły średniej (Midwood High School na Brooklinie). Jako uczeń zdobywał raczej przeciętne oceny, szkoła budziła w nim niechęć. Przez osiem lat uczył się w szkole języka hebrajskiego. W wieku 16 lat nauczył się grać na klarnecie, a od 1973 zaczął regularnie występować w lokalu Michael’s Pub. Poza tym występował ze swoimi programami kabaretowymi w klubach nocnych. W okresie nastoletnim sprzedawał żarty do gazet, niedługo później zaczął tworzyć materiały do radiowej audycji Petera Linda Hayesa. W tym okresie dorabiał, pisząc skecze dla Boba Hope’a, Sida Caesara i Pata Boone’a oraz dowcipy i gagi dla Guya Lombardo, Sammy Kayne i Arthura Murraya; do tej pracy zatrudnił go agent David O. Albert. W ten sposób zarabiał 25 dol. tygodniowo, pisząc ok. 30 żartów dziennie. W wieku 17 lat legalnie zmienił nazwisko na Woody Allen. W 1952 podpisał kontrakt z agencją William Morris Agency. W tym samym roku rozpoczął naukę na Uniwersytecie Nowojorskim, ale został z niej wyrzucony wskutek niezdania egzaminu z produkcji filmowej. Następnie uczęszczał na zajęcia filmowe do Kolegium Miejskiego Uniwersytetu Nowojorskiego, jednak naukę przerwał po tygodniu. Ostatecznie nie zdobył wyższego wykształcenia. W filmie zadebiutował w 1965, występując w komedii Clive’a Donnera Co słychać, koteczku?, do której także napisał scenariusz. W następnym roku dokonał przeróbki japońskiej komedii sensacyjnej Kokusai himitsu keisatsu: Kagi no kagi (Jak się masz koteczku?), a także wyprodukował swój pierwszy spektakl teatralny – Nie wkładaj palca między drzwi. W 1969 zadebiutował jako reżyser filmowy parodią filmu gangsterskiego Bierz forsę i w nogi, do którego napisał scenariusz, a premierę na Broadwayu miał spektakl Zagraj to jeszcze raz, Sam, którego był scenarzystą i w którym zagrał główną rolę Allana Felixa. W kolejnych latach wyreżyserował i stworzył scenariusze do filmów: Men of Crisis: The Harvey Wallinger Story (1971), Bananowy czubek (1971), Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o seksie, ale baliście się zapytać (1972) i Śpioch (1973), w których dodatkowo zagrał główne role. W 1976 premierę miał Figurant, w którym zagrał rolę Howarda Prince’a; był to pierwszy film, w który był zaangażowany wyłącznie jako aktor. Punktem zwrotnym w jego filmowej twórczości stał się film Annie Hall (1977), w którym zagrał główną rolę Alvy’ego „Maxa” Singera. W 1978 za tę produkcję otrzymał dwie Nagrody Akademii Filmowej – za najlepszą reżyserię i scenariusz oryginalny – na 50. gali wręczenia Oscarów, ponadto był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora w roli głównej. Nie stawił się jednak na uroczystości, ponieważ w tym czasie grał koncert w Nowym Orleanie. W tym samym roku za Annie Hall otrzymał także dwie Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej – za najlepszą reżyserię i najlepszy scenariusz, a także był nominowany do Złotego Globu w trzech kategoriach: Najlepszy scenariusz, Najlepszy reżyser i Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu. W sierpniu 1978 premierę miał jego kolejny film – Wnętrza, który został chłodno przyjęty przez krytyków. W 1980 zaprezentował film Wspomnienia z gwiezdnego pyłu. Mimo że produkcja nie zdobyła uznania ani krytyków, ani publiczności, Allen wymienia ją jako jeden ze swoich najbardziej udanych dzieł . W kwietniu 1981 wystawił sztukę The Floating Light Bulb na scenie Vivian Beaumont Theather w Lincoln Center . W 1983 premierę miał jego kolejny film – Zelig, w którym zagrał tytułową rolę Leonarda Zeliga, mężczyzny tak zdesperowanego akceptacji i sympatii innych, że przejmuje cechy osobowości i wygląd fizyczny osób z jego otoczenia. Film zdobył uznanie krytyków, a w 1984 zapewnił Allenowi nagrodę im. Francesco Pasinettiego na 40. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji oraz nominację do Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu i Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej za najlepszy scenariusz oryginalny.