Steven Spielberg

Steven Allan Spielberg (ur. 18 grudnia 1946 w Cincinnati, Ohio) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Laureat trzech Oscarów, odznaczony Medalem Wolności i Orderem Uśmiechu. Karierę rozpoczął w trakcie trwania nurtu Nowego Hollywoodu. Jeden z najsłynniejszych i najbardziej uznanych reżyserów i producentów w historii amerykańskiego kina. Urodził się w Cincinnati w stanie Ohio, a dorastał w Phoenix w Arizonie. Następnie przeniósł się do Kalifornii, gdzie studiował film. Po wyreżyserowaniu kilku odcinków seriali telewizyjnych i paru mniejszych produkcji dla Universal Studios zyskał uznanie za sprawą filmu Szczęki z 1975, który okazał się być artystycznym i finansowym sukcesem. Następnie wyreżyserował komercyjne hity: Bliskie spotkania trzeciego stopnia (1977), E.T. (1982) czy filmy z serii Indiana Jones, a także dramaty Kolor purpury (1985) i Imperium słońca (1987). Po krótkiej przerwie powrócił do sukcesów finansowych kręcąc film przygodowy Park Jurajski (1993) i dramat o holokauście Lista Schindlera (1993), za który otrzymał 2 Oscary – za film i reżyserię. Kolejnego Oscara za reżyserię otrzymał za epicką wojenną produkcję Szeregowiec Ryan (1998). W pierwszej dekadzie XXI wieku Spielberg powrócił do kręcenia filmów sci-fi – wyreżyserował A.I. Sztuczną inteligencję (2001), Raport mniejszości (2002) oraz Wojnę światów (2005). Następnie wyreżyserował kilka filmów fantasy – w tym Przygody Tintina (2011) i Player One (2018) oraz dramatów, jak Czas wojny (2011), Lincoln (2012) czy Czwarta władza (2017). Jest także współzałożycielem wytwórni filmowych Amblin Entertaiment i DreamWorks, a także producentem wielu filmów i seriali. Wśród jego stałych współpracowników są kompozytor John Williams czy polski operator Janusz Kamiński. Kilka filmów Spielberga po dziś dzień należy do najbardziej dochodowych produkcji wszech czasów, z kolei siedem z nich zostało wpisanych do National Film Registry i są przechowywane w Bibliotece Kongresu jako dzieła „znaczące kulturowo, historycznie bądź estetycznie”. Steven Allan Spielberg urodził się w rodzinie ortodoksyjnych Żydów (jego hebrajskie imię to Szmuel), jako pierwsze dziecko i jedyny syn Leah (z domu Posner, następnie Adler, 1920–2017), restauratorki i pianistki oraz Arnolda Spielberga (1917-2020), inżyniera związanego z branżą komputerową. Ma trzy młodsze siostry – Anne, Sue i Nancy. Dziadkowie Spielberga ze strony ojca byli Żydami aszkenazyjskimi przybyłymi z Ukrainy do Cincinnati na początku XX wieku; babcia pochodziła z Sudyłkowa, z kolei dziadek – z Kamieńca Podolskiego. W 1952 rodzina Spielbergów przeniosła się do Haddon Township w New Jersey, po tym jak ojciec otrzymał tam posadę w RCA. Steven uczęszczał do szkoły hebrajskiej od 1953 do 1957, do klasy prowadzonej przez rabina Alberta L. Lewisa. Po czterech latach życia w New Jersey, Spielbergowie przenieśli się do Phoenix, w Arizonie. Rodzina była bardzo zaangażowana w synagogę, a w wieku 13 lat Steven przeszedł uroczystość bar micwy. Przyznawał, że rodzice często rozmawiali z nim na temat holocaustu, gdyż Arnold Spielberg stracił w nim blisko dwudziestu krewnych. Był to powód, dla którego Steven zainteresował się tematem zagłady Żydów, a zarazem zaczął z trudem akceptować swoje pochodzenie. Mimo że jak sam przyznawał nigdy nie wstydził się być Żydem, to czuł się z tym faktem niekomfortowo. Przyznawał: „Nie jest to coś, do czego lubię się przyznawać […], ale kiedy miałem 7, 8 lub 9 lat... Boże wybacz mi, byłem skrępowany, ponieważ byliśmy ortodoksyjnymi Żydami. Zawstydzało mnie zewnętrzne postrzeganie żydowskich praktyk moich rodziców. Nigdy tak naprawdę nie wstydziłem się być Żydem, ale czasami czułem się nieswojo.” Cierpiał także z powodu powszechnego antysemityzmu – w szkole średniej bywał bity i kopany przez rówieśników, a dwukrotnie wracał do domu ze zakrwawionym nosem. Odszedł od judaizmu w okresie dojrzewania, po tym gdy rodzina po przeprowadzkach do kolejnych dzielnic odkrywała, że spośród ich mieszkańców są jedynymi Żydami. W wieku 12 lat, nakręcił swój pierwszy domowy film z udziałem jego zabawkowego pociągu firmy Lionel, który przedstawiał jego wykolejenie. W 1958 wstąpił do amerykańskiej organizacji skautów (ang.: Boy Scouts of America) i spełnił wymóg odznaki fotograficznej, kręcąc 9-minutowy film na taśmie 8 mm pt. The Last Gunfight (tł. Ostatnia strzelanina). W końcu osiągnął najwyższą rangę Orliego Skauta, a Spielberg zaczął używać kamery ojca do tworzenia amatorskich filmów i zabierał ją ze sobą na każdą wyprawę harcerską. W wieku 13 lat nakręcił 40-minutowy film wojenny, zatytułowany Escape to Nowhere (tł. Ucieczka donikąd), w którym to główne role zagrali jego szkolni koledzy. Film zdobył pierwszą nagrodę w ogólnostanowym konkursie. W ciągu swoich wczesnych lat młodzieńczych i po ukończeniu szkoły średniej, Spielberg zrealizował ok. 20 filmów przygodowych na taśmie 8 mm.