Xavier Dolan

Xavier Dolan, także Xavier Dolan-Tadros (ur. 20 marca 1989 w Montrealu) – kanadyjski reżyser, scenarzysta, aktor, montażysta i producent filmowy. Urodził się w Montrealu w Quebec w Kanadzie jako syn nauczycielki Geneviève Dolan i Manuela Tadrosa, urodzonego w Egipcie aktora i wokalisty kanadyjskiego. Jako dziecko wystąpił w filmach J'en suis! oraz Le Marchand de sable. Zyskał międzynarodową sławę dzięki występowi w filmie Zabiłem moją matkę (2009), do którego sam napisał scenariusz, a następnie wyreżyserował go i zagrał w nim główną rolę. Film miał premierę na 62. MFF w Cannes, gdzie otrzymał ośmiominutową owację na stojąco i zdobył trzy nagrody: Nagrodę Stowarzyszenia Autorów, Reżyserów i Kompozytorów (SACD), Prix Regards Jeune oraz wyróżnienie Międzynarodowego Stowarzyszenia Kin Artystycznych dla najlepszego filmu. Po sukcesie w Cannes film Dolana otrzymał nagrodę im. Braci Lumières dla najlepszego filmu francuskojęzycznego oraz cztery statuetki kanadyjskich nagród filmowych m.in. dla najlepszego filmu oraz scenariusza, pokonując tym samym nominowane do Oscara Pogorzelisko w reżyserii Denisa Villeneuve’a. Film został też wyróżniony nagrodą im. Claude'a Jutry, a Dolan otrzymał pieniężną nagrodę dla nowego talentu. Dzieło zostało także ogłoszone jednym z dziesięciu najlepszych kanadyjskich filmów roku przez MFF w Toronto, a następnie wybrane oficjalnym kanadyjskim kandydatem do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny, ostatecznie nie otrzymując jednak nominacji. Zabiłem moją matkę trafiło do kin w ponad 20 krajach świata. Z powodu problemów amerykańskiego dystrybutora, Regent Entertainment, film został pokazany w amerykańskich kinach dopiero w 2013, przez co przyniósł mniejsze zyski. Wkrótce po Zabiłem moją matkę Dolan wyreżyserował swój drugi, pełnometrażowy film – Wyśnione miłości (2010), który został sfinansowany z pieniędzy reżysera. Obraz ten opowiadał historię dwojga przyjaciół, którzy zaczynają spotykać się z tym samym tajemniczym młodym mężczyzną, przez co ich przyjaźń zostaje wystawiona na próbę. Produkcja miała premierę na 63. MFF w Cannes w sekcji "Un Certain Regard", gdzie otrzymała owacje na stojąco. Film zdobył główną nagrodę na MFF w Sydney, a później wyświetlany był na jeszcze kilku innych imprezach filmowych. Drugi film Dolana nie znalazł jednak wielu odbiorców w niefrancuskojęzycznych krajach. Pomimo to otrzymał kilka nominacji do kanadyjskich nagród filmowych Genie oraz wyróżnienie AQQC (Québec association of film critics) dla najlepszego filmu. Trzeci film Xaviera Dolana, Na zawsze Laurence (2012), znalazł się również w sekcji "Un Certain Regard" na 65. MFF w Cannes. Suzanne Clément za występ w filmie zdobyła nagrodę dla najlepszej aktorki w ramach tej festiwalowej sekcji. Sam film otrzymał wiele pozytywnych recenzji od krytyków, jednak – podobnie do Wyśnionych miłości – nie znalazł wielu odbiorców wśród niefrancuskojęzycznej widowni. Czwarty film w karierze Dolana był adaptacją sztuki Tom à la ferme autorstwa Michela Marca Boucharda. Obraz pt. Tom miał premierę 2 października 2013 w konkursie głównym na 70. MFF w Wenecji, gdzie zdobył prestiżową Nagrodę FIPRESCI. Choć film w 2013 wyświetlany był na różnych festiwalach na świecie, do kin w Stanach Zjednoczonych trafił dopiero w 2015. Dolan skomentował tę sytuację w sierpniu 2015 w wywiadzie dla brytyjskiego "Guardiana": Jednym z największych sukcesów Dolana był film Mama (2014). Obraz ten typowano do głównej nagrody, Złotej Palmy na 67. MFF w Cannes. Ostatecznie Dolan musiał zadowolić się jedynie Nagrodą Jury, przyznaną ex aequo dla filmu Pożegnanie z językiem autorstwa mistrza francuskiego kina, Jean-Luka Godarda. Przewodniczącą jury konkursu głównego była wtedy nowozelandzka reżyserka Jane Campion. Odbierając wyróżnienie Dolan ogłosił: „Film Fortepian był pierwszym filmem, który zdefiniował kim jestem. Spowodował, że chciałem robić filmy dla pięknych kobiet z duszą, chęciami i siłą. Nawet bycie na tej samej scenie, co Campion, jest niezwykłe”. Film został uznany przez krytyków za najbardziej dojrzałe dzieło Dolana. Stał się również jego pierwszym sukcesem kasowym — w 2014 przyniósł dochód w wys. ponad 3,5 miliona dolarów. Według "Montreal Gazette" tylko we Francji zobaczyło film ponad milion widzów. W 2015 Mama otrzymała Cezara w kategorii najlepszego filmu zagranicznego, a Dolan zasiadał w jury konkursu głównego na 68. MFF w Cannes.