Gary Cooper

Gary Cooper, właśc. Frank James Cooper (ur. 7 maja 1901 w Helena, zm. 13 maja 1961 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy. Wielka gwiazda amerykańskiego kina od zmierzchu filmu niemego po koniec „Złotej Ery Hollywood”. Znany z naturalnej, wiarygodnej i powściągliwej gry aktorskiej. Jego życiorys zawodowy obejmował role w większości głównych gatunków filmowych. Zdolność do odwzorowywania własnej osobowości w filmowych bohaterach sprawiała, że jego gra cechowała się naturalnością. Postacie, których role grał w ciągu całej kariery zawodowej, przedstawiały idealnego amerykańskiego bohatera. Podczas 35 lat pracy wystąpił w 84 filmach w pierwszoplanowych rolach. Karierę rozpoczął jako statysta i kaskader, niedługo później otrzymując role filmowe. Najpierw dał się poznać jako westernowy bohater kina niemego, w 1929 roku, po premierze jego pierwszego filmu dźwiękowego Wirgińczyk miał już status gwiazdy. Na początku lat 30. poszerzył swój wachlarz wizerunkowy o ostrożniejsze postacie w filmach przygodowych i dramatach, takich jak Pożegnanie z bronią (1932) i Bengali (1935). U szczytu kariery wcielał się w bohatera nowego typu – orędownika zwykłego obywatela, jak w: Panu z milionami (1936), Obywatelu Johnie Doe (1941), Sierżancie Yorku (1941), Dumie Jankesów (1942) i Komu bije dzwon (1943). W latach powojennych grał postacie dojrzalsze, często pozostające w konflikcie z otoczeniem, jak w filmach The Fountainhead (1949) i W samo południe (1952). W swoich ostatnich filmach grał role niestosujących przemocy, szukających odkupienia bohaterów, jak w Przyjacielskiej perswazji (1956) i w Człowieku z Dzikiego Zachodu (1958). W 1933 zawarł związek małżeński z Veroniką Balfe, z którą miał jedną córkę. Ich małżeństwo zostało zakłócone trzyletnią separacją spowodowaną romansem aktora z Patricią Neal. Cooper otrzymał Nagrodę Akademii Filmowej dwukrotnie, za role w filmach W samo południe i Sierżant York. W 1961 otrzymał honorowego Oscara za całokształt twórczości. Znajdował się w czołowej dziesiątce najpopularniejszych ludzi filmu przez kolejne 23 lata, będąc również jedną z najlepiej zarabiających gwiazd przez 18 lat. American Film Institute uplasował Coopera na jedenastym miejscu listy 25 najlepszych aktorów amerykańskiej kinematografii. Frank James Cooper urodził się 7 maja 1901 przy 730 Eleventh Avenue w Helena w stanie Montana[a] jako dziecko angielskich imigrantów Alice (z domu Brazier, 1873–1967) i Charlesa Henry’ego Coopera (1865–1946). Jego ojciec pochodził z Houghton Regis w Bedfordshire i został prawnikiem, ranczerem, a ostatecznie sędzią Sądu Najwyższego stanu Montana. Jego matka wyemigrowała z Gillingham w hrabstwie Kent i w Montanie zawarła z Charlesem związek małżeński. W 1906 roku Charles kupił 240-hektarowe ranczo Seven-Bar-Nine, około 80 km na północ od Helena. Frank i jego starszy brat Arthur spędzali tam wakacje, ucząc się jazdy konnej, polowania i rybołówstwa. W kwietniu 1908 roku, w wyniku przerwania zapory Hausera, woda częściowo zalała ziemię Cooperów, którym udało się na czas ewakuować z miejsca katastrofy. Frank uczęszczał do Central Grade School w Helena. Latem 1909 roku Alice, pragnąca, by jej synowie doświadczyli angielskiej edukacji, przeprowadziła się z nimi do Anglii. Chłopcy zostali zapisani do Dunstable Grammar School w Bedfordshire, gdzie Cooper uczył się od 1910 do 1912[b]. Tam uczęszczał na lekcje łaciny i języka francuskiego oraz wziął kilka kursów historii Anglii. Mimo dostosowania się do dyscypliny angielskich szkół i przyswojenia niezbędnych umiejętności towarzyskich, nigdy nie potrafił zaakceptować sztywnej struktury szkolnej i formalnych, białych kołnierzy, do których noszenia był zmuszany. Ochrzczony został 3 grudnia 1911 w kościele Wszystkich Świętych w Houghton Regis. W sierpniu 1912 chłopcy wraz z matką wrócili do Stanów Zjednoczonych, a Cooper wznowił swoją naukę w Johnson Grammar School w Helena. W wieku 15 lat Cooper uczestniczył w wypadku samochodowym, w którym doznał urazu biodra. Na czas rehabilitacji udał się na ranczo Seven-Bar-Nine, gdzie na polecenie lekarza jeździł konno . Nieodpowiednia terapia pozostawiła u niego charakterystyczny sztywny, chwiejny krok i lekko przekrzywiony styl jazdy . Po dwóch latach nauki w Helena High School porzucił szkołę i wrócił na rodzinne ranczo, by pomóc przy hodowli 500 sztuk bydła i pracować na pełny etat jako kowboj . W 1919 dzięki zaangażowaniu jego ojca Cooper miał szansę ukończyć edukację na poziomie szkoły średniej w Gallatin County High School w Bozeman . Ida Davis, która była jego nauczycielką angielskiego, namówiła go, by skupił się na nauce, dołączył do szkolnego klubu dyskusyjnego i zaangażował się w sztukę dramatyczną . Rodzice Coopera później przyznali, że miała ona duży wkład w ukończenie szkoły przez ich syna. Sam Frank to potwierdzał, mówiąc, że „była kobietą częściowo odpowiedzialną za porzucenie przeze mnie pracy kowboja i pójście na uniwersytet” .