Audrey Hepburn

Audrey Hepburn (wym. ['ɔːdri ˈhɛpˌbɜrn], właśc. Audrey Kathleen Ruston; ur. 4 maja 1929 w Ixelles, zm. 20 stycznia 1993 w Tolochenaz) – brytyjska aktorka filmowa, teatralna, działaczka humanitarna i filantropka. Ikona kultury popularnej, symbol seksu lat 60. XX wieku. Należała do grona najbardziej cenionych aktorek późniejszego okresu „Złotej Ery Hollywood”. W 1999 American Film Institute umieścił jej nazwisko na 3. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów” (The 50 Greatest American Screen Legends)[a]. Hepburn dzieciństwo i lata młodości spędziła w Belgii, Anglii i Holandii. W Amsterdamie uczyła się baletu pod kierownictwem Soni Gaskell. W 1948 przeprowadziła się do Londynu, gdzie kontynuowała naukę u Marie Rambert i występowała w chórkach w teatrach muzycznych na West Endzie. W 1951, po zagraniu mniejszych ról w kilku filmach, została dostrzeżona przez francuską pisarkę Sidonie-Gabrielle Colette. Dzięki niej zadebiutowała w opartej na motywach powieści Colette z 1944 sztuce Gigi, wystawianej na Broadwayu. Dwa lata później Hepburn zagrała główną rolę w komedii romantycznej Rzymskie wakacje, stając się pierwszą aktorką w historii uhonorowaną za swoją kreację nagrodą Akademii Filmowej, BAFTĄ oraz Złotym Globem. W 1954 została laureatką teatralnej nagrody Tony za występ w sztuce Ondyna autorstwa francuskiego dramaturga Jeana Giraudoux. W latach 50. i 60. zagrała w takich filmach, jak: Sabrina (1954), Historia zakonnicy (1959), Śniadanie u Tiffany’ego (1961), Szarada (1963), My Fair Lady (1964), Jak ukraść milion dolarów (1966) i Doczekać zmroku (1967). W trakcie kariery Hepburn była laureatką prestiżowych nagród filmowych i teatralnych, także tych przyznawanych za całokształt pracy artystycznej. Pozostaje jedną z 16 osób w historii, które zdobyły EGOT, czyli Emmy, Grammy, Oscara i Tony. Pod koniec lat 60. ograniczyła aktywność aktorską, angażując się w działalność humanitarną jako ambasador dobrej woli UNICEF. Była członkinią tej organizacji od 1954, a w latach 1988–1992 pracowała w najbiedniejszych krajach Afryki, Ameryki Południowej i Azji. W 1992, w uznaniu za zasługi na rzecz humanitaryzmu, została odznaczona przez prezydenta George’a H.W. Busha Medalem Wolności. Audrey Hepburn urodziła się jako Audrey Kathleen Ruston (część biografów błędnie podaje także Edda Kathleen Hepburn-Ruston) 4 maja 1929 pod numerem 48 przy Rue Keyenveld w Ixelles, gminie miejskiej położonej w Regionie Stołecznym Brukseli w Belgii[b]. Jej matka, Ella van Heemstra (1900−1984), holenderska baronowa, była jednym z dziewięciorga dzieci barona Arnolda Jana Adolfa van Heemstra (1871–1957), burmistrza Arnhem w latach 1920–1921 i byłego gubernatora Gujany Holenderskiej w Ameryce Południowej – późniejszego Surinamu (1921−1928), stanowiącego ówcześnie kolonię holenderską – oraz baronessy Elbrig Wilhelminy Henrietty van Asbeck (1873–1939). Obie rodziny należały do arystokracji. W wieku 19 lat Ella van Heemstra ukończyła szkołę dla panien z wyższych sfer, w której wyróżniała się na zajęciach ze śpiewu i w teatrze amatorskim. Jej marzeniem było zostanie śpiewaczką operową. 11 marca 1920 poślubiła starszego o sześć lat Hendrika Gustaafa Adolfa Quarlesa van Ufforda, producenta ropy naftowej z siedzibą w Batawii, gdzie następnie mieszkali. Mieli dwóch synów: Arnolda Roberta Alexandra „Alexa” Quarlesa van Ufforda (1920–1979) i Iana Edgara Bruce’a Quarlesa van Ufforda (1924–2010). Rozwiedli się na początku 1925. Ojciec Hepburn – Brytyjczyk Joseph Victor Anthony Ruston[c] (1889−1980), urodzony we wsi Úžice na terenie ówczesnych Austro-Węgier, był synem Victora Johna Rustona, Brytyjczyka austriackiego pochodzenia – i Austriaczki Anny Catheriny Wels. W latach 1923–1924 pełnił funkcję honorowego konsula brytyjskiego w Semarangu w Holenderskich Indiach Wschodnich. Jego pierwszą żoną była holenderska dziedziczka Cornelia Wilhelmina Bisschop. Rodzice Hepburn pobrali się 7 września 1926 w Dżakarcie w Holenderskich Indiach Wschodnich (późniejsza Indonezja). Zdaniem biografa Donalda Spoto Ruston „okazał się zwykłym kombinatorem, który ożenił się z nią dla pieniędzy i możliwości życia w blasku jej arystokratycznej rodziny”. Pod koniec 1928 małżonkowie wraz z dwójką dzieci przeprowadzili się z Indii Wschodnich do Londynu, gdzie wynajęli mieszkanie w dzielnicy Mayfair, nieopodal Hyde Parku. W lutym 1929 ojciec przyszłej aktorki otrzymał propozycję pracy w firmie ubezpieczeniowej w Brukseli. Miesiąc później rodzina udała się promem do Francji, a następnie do stolicy Belgii. Po trzech latach, spędzonych w podróży między Brukselą, Arnhem, Hagą i Londynem, osiedli w podmiejskiej gminie Linkebeek w Brabancji Flamandzkiej. W połowie lat 30. ojciec Hepburn zaczął wykazywać coraz większe zainteresowanie faszystowską polityką. Wiosną 1935 wraz z żoną rekrutowali i gromadzili datki na rzecz Brytyjskiej Unii Faszystów pod przewodnictwem Oswalda Mosleya. Pod koniec maja bez jakiegokolwiek wyjaśnienia Ruston opuścił rodzinę i przeprowadził się do Londynu, gdzie angażował się w działalność faszystowską[d] . Został osadzony w areszcie domowym – najpierw na wyspie Man, a następnie w Irlandii. Pomimo faszystowskich poglądów, nigdy nie popierał holocaustu ani wojny. Hepburn wspominała, że jego odejście było „najbardziej traumatycznym wydarzeniem” w jej życiu . W 1935 dziadkowie ze strony matki zabrali Ellę i jej córkę do rodzinnej posiadłości w Arnhem . Ella van Heemstra złożyła pozew rozwodowy . Mieszkający w Londynie Ruston uzyskał zgodę do odwiedzania dziecka . Rok później rodzina wyjechała do Kent , gdzie Hepburn przez trzy lata kształciła się w tamtejszej prywatnej szkole dla dziewcząt . Mimo zgody na odwiedzanie córki, Ruston nie wykazywał większego zainteresowania dzieckiem; w trakcie czterech lat spotkali się jedynie cztery razy[e] .