Kirk Douglas

Kirk Douglas, właśc. Issur Danielovitch (ur. 9 grudnia 1916 w Amsterdamie w stanie Nowy Jork, zm. 5 lutego 2020 w Beverly Hills) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Laureat Oscara za całokształt twórczości (w 1996). Trzykrotnie nominowany do tej nagrody za role pierwszoplanowe w filmach: Champion (1949), Piękny i zły (1952) oraz Pasja życia (1956). Jeden z największych gwiazdorów „Złotej Ery Hollywood”. American Film Institute umieścił go na 17. miejscu na liście największych amerykańskich aktorów wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends). Urodził się w Amsterdamie w stanie Nowy Jork jako Issur Danielovitch. Jego rodzice, Bryna „Bertha” (z domu Sanglel; 1884–1958) i Herschel „Harry” Danielovitch (1884–1950), byli żydowskimi imigrantami z Czausów na terenie dzisiejszej Białorusi. W 1908 osiedlili się w Amsterdamie, w stanie Nowy Jork. Obydwoje rodzice byli analfabetami, posługiwali się łamaną angielszczyzną i żyli w ubóstwie. W wieku 14 lat postanowił zostać aktorem. W 1934 ukończył Wilbur H. Lynch High School w Amsterdamie. W latach 1935–1939 studiował język angielski na St. Lawrence University w Canton, w stanie Nowy Jork. Wkrótce otrzymał stypendium na Amerykańskiej Akademii Sztuk Dramatycznych w Nowym Jorku, gdzie przyjechał autostopem, z kilkoma dolarami w kieszeni. Żeby się utrzymać, pracował jako woźny, goniec hotelowy, kelner i zawodowy zapaśnik. W 1941 pod pseudonimem George Spelvin Jr. zadebiutował na Broadwayu w śpiewanej roli chłopca pracującego w Western Union w musicalu Znów wiosna (Spring Again). Występował też w spektaklach: Trzy siostry (1942), Kiss and Tell (1943) jako porucznik Lenny Archer i Trio (1944). Potem zmienił imię i nazwisko na Kirk Douglas i odbył służbę w Amerykańskiej Marynarce Wojennej, od włączenia się USA do II wojny światowej w 1941, do jej zakończenia w 1945 r. W 1945 powrócił do Nowego Jorku, próbując swoich sił w reklamie, radiu i w teatrze na Broadwayu w przedstawieniach: Alice in Arms (1945), The Wind Is Ninety (1945) i Kobieta gryzie psa (Woman Bites Dog, 1946). Dzięki rekomendacji jego przyjaciółki Lauren Bacall podpisał kontrakt z Wallis i zadebiutował na kinowym ekranie w dramacie noir Dziwna miłość Marthy Ivers (The Strange Love of Martha Ivers, 1946) w reżyserii Lewisa Milestone’a z Barbarą Stanwyck. Po występie w dramacie kryminalnym Jacques’a Tourneura Człowiek z przeszłością (1947) i adaptacji sztuki Eugene’a O’Neilla Żałoba przystoi Elektrze (Mourning Becomes Electra, 1947), na planie dramatu kryminalnego Samotny spacer (I Walk Alone, 1947) poznał Burta Lancastera, z którym się zaprzyjaźnił i zagrał w kolejnych pięciu filmach: Pojedynek w Corralu O.K. (1957), Uczeń diabła (1959), Siedem dni w maju (1964), Zwycięstwo nad Entebbe (1976) i Twardziele (1986). Jako nieradzący sobie z życiem bokser Michael „Midge” Kelly w melodramacie sportowym Marka Robsona Champion (1949) dostał nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego. Za rolę Jonathana Shieldsa w melodramacie Vincente Minnellego Piękny i zły (1952) był ponownie nominowany do Oscara. Kreacja Vincenta van Gogha w filmie biograficznym Pasja życia (1956) na podstawie książki Irvinga Stone’a przyniosła mu nagrodę Złotego Globu i kolejną nominację do Oscara. W 1955 Kirk Douglas wspólnie z żoną Annie założył jedno z pierwszych w Stanach Zjednoczonych niezależnych studiów filmowych Bryna, od imienia matki Douglasa. Największe sukcesy osiągnęły filmy z Douglasem w roli głównej takie jak Spartakus (1960) Stanleya Kubricka, w którym zagrał tytułową postać przywódcy powstania niewolników, Wikingowie (1958), dramat wojenny Kubricka Ścieżki chwały (1957), western Ostatni kowboj (1962) i dreszczowiec polityczny Siedem dni w maju (1964).