Robert Vaughn

Robert Francis Vaughn (ur. 22 listopada 1932 w Nowym Jorku, zm. 11 listopada 2016 w Ridgefield w stanie Connecticut) – amerykański aktor filmowy, teatralny, telewizyjny, radiowy i głosowy, także reżyser i scenarzysta. Urodził się w Nowym Jorku jako syn Marcelli Frances (z domu Gaudel), aktorki teatralnej, i Geralda Waltera Vaughna, aktora radiowego. Jego rodzina była pochodzenia francuskiego, niemieckiego, irlandzkiego i walijskiego. Jego rodzice rozwiedli się, a Vaughn mieszkał z dziadkami w Minneapolis, podczas gdy jego matka podróżowała i występowała. Po ukończeniu North High School w Minneapolis zapisał się na studia dziennikarskie na Uniwersytet Minnesoty. Jednak po roku zrezygnował i przeprowadził się z matką do Los Angeles. Studiował w Los Angeles City College, a następnie przeniósł się do Los Angeles State College of Applied Arts and Sciences, uzyskując tytuł magistra sztuk teatralnych. Po ukończeniu college’u Vaughn został powołany do wojska, służąc jako sierżant musztry. W 1970 uzyskał tytuł doktora w komunikacji z Uniwersytetu Południowej Kalifornii. W 1972 opublikował swoją rozprawę doktorską jako książkę Tylko ofiary: studium czarnej listy show-biznesu (Only Victims: A Study of Show Business Blacklisting). W 1955 wystąpił na scenie Pilgrimage Theater w Hollywood jako Judasz Iskariota w sztuce Johna Fletchera The Pilgrim. Zadebiutował w telewizji 21 listopada 1955 w odcinku Czarny piątek (Black Friday) serialu medycznego NBC Medic jako dr Charles A. Leale z Richardem Boone. W biblijnym filmie Cecila B. DeMille’a Dziesięcioro przykazań (1956) pojawił się jako bałwochwalca złotego cielca, widoczny również w scenie w rydwanie za rydwanem Yula Brynnera. W seryjnym westernie CBS Gunsmoke gościł w dwóch odcinkach - Cooter (1956) jako dzieciak i Romeo (1957) jako Andy Bowers u boku Barbary Eden. Za kreację weterana wojennego Chestera A. Gwynna w filmie Młodzi Filadelfijczycy (1959) otrzymał w 1960 jedyną w karierze nominację do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego i Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego. W 1964 grał tytułowego duńskiego księcia w Hamlecie na scenie Pasadena Playhouse w Pasadenie. Rozpoznawalność przyniosła mu rola uprzejmego szpiega Napoleona Solo w serialu NBC Człowiek z UNCLE (1964–1968) i bogatego detektywa Harry’ego Rule w serialu Obrońcy (1972–1974). Jako Frank Flaherty w miniserialu ABC Waszyngton za zamkniętymi drzwiemi (Washington: Behind Closed Doors, 1977) otrzymał nagrodę Emmy dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu dramatycznym. Jego role telewizyjne obejmują postać generała Hunta Stockwella w ostatnich 13 odcinkach serialu NBC Drużyna A (1986-1987), szulera Alberta Strollera w brytyjskim serialu kryminalnym BBC One Przekręt (2004–2012), z wyjątkiem jednego z 48 odcinków, i Miltona Fanshawa w operze mydlanej ITV Coronation Street (2012). Stworzył szereg pamiętnych ról drugoplanowych w takich filmach, w tym cichego, płochliwego bandytę Lee w westernie Johna Sturgesa Siedmiu wspaniałych (1960), bogatego i wpływowego senatora USA Waltera Chalmersa z podejrzanymi powiązaniami z mafią w sensacyjnym dramacie kryminalnym Petera Yatesa Bullitt (1968), majora Paula Kruegera w dramacie wojennym Johna Guillermina Most na Renie (1969), senatora USA Gary’ego Parkera w dramacie katastroficznym Johna Guillermina Płonący wieżowiec (1974), Rossa Webstera w przygodowej komedii fantastycznonaukowej Richarda Lestera Superman III (1983) czy generała Woodbridge w sensacyjnym dramacie przygodowym Menahema Golana Oddział Delta (1986). Użyczył głosu jako komputerowy czarny charakter Prometeusz IV w horrorze fantastycznonaukowym Diabelskie nasienie (1977). W sumie zagrał w ponad 100 filmach, jednak wiele z nich to mało znane filmy telewizyjne lub nieudane produkcje tzw. klasy B.