Roman Polanski

Roman Polański (właśc. Rajmund Roman Thierry Polański, również Roman Raymond Polanski, początkowo jako Raymond Thierry Liebling; ur. 18 sierpnia 1933 w Paryżu) – polsko-francuski twórca filmowy, reżyser i scenarzysta, a także aktor oraz producent filmowy, pochodzenia żydowskiego. W trakcie II wojny światowej wraz z częścią swej rodziny przetrwał Zagładę Żydów w krakowskim getcie. Po wojnie studiował reżyserię w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Pierwsze uznanie krytyków zdobył za sprawą krótkometrażowego filmu Dwaj ludzie z szafą (1958) oraz pełnometrażowego debiutu Nóż w wodzie (1962), za który otrzymał nominację do Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny. Krytyka debiutu Polańskiego przez władze komunistyczne za promowanie zachodnich wzorców zmusiła go do wyjazdu z Polski. Następne filmy kręcił w Wielkiej Brytanii, we Francji, a także w Stanach Zjednoczonych. Zdobył renomę sprawnego twórcy kina gatunkowego za sprawą thrillerów psychologicznych Wstręt (1965), Matnia (1966), Lokator (1976), Śmierć i dziewczyna (1993) oraz Autor widmo (2010). Sławę przyniosły mu także komediowy horror Nieustraszeni pogromcy wampirów (1967), horror Dziecko Rosemary (1968) oraz czarny kryminał Chinatown (1974). Dramat wojenny Pianista (2002) zapewnił mu Złotą Palmę na 55. MFF w Cannes oraz Oscara za najlepszą reżyserię. Polański zasiadał w jury konkursu głównego na 21. MFF w Cannes (1968). Przewodniczył obradom jury na 44. MFF w Cannes (1991) oraz na 53. MFF w Wenecji (1996). Jest członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Od 1977 zmaga się z konsekwencjami procesu sądowego, wytoczonego mu w sprawie gwałtu na trzynastolatce, w wyniku którego postanowił emigrować w 1978 ze Stanów Zjednoczonych do Francji. Kilkakrotnie bez powodzenia podejmowane były próby ekstradycji Polańskiego do USA. Urodził się 18 sierpnia 1933 w Paryżu jako Raymond Thierry Liebling. Był synem Mojżesza Lieblinga (1903–1983) i Belli (Buli) Katz-Przedborskiej (1900–1943). Ojciec późniejszego reżysera był Polakiem żydowskiego pochodzenia. Urodził się w Krakowie, a pod koniec lat 20. wyjechał do Paryża, by zostać malarzem. Rodzice Belli pochodzili z Rosji – jej ojciec był Żydem, a matka katoliczką. Rodzina Belli była dobrze sytuowana. Bella mieszkała początkowo w Polsce, a później w Paryżu, gdzie wyszła za mąż i gdzie urodziła się przyrodnia siostra Raymonda – Annette. Bella rozwiodła się z pierwszym mężem, po tym jak nawiązała romans z Mojżeszem Lieblingiem, z którym wzięła jesienią 1932 ślub cywilny. Mojżesz i Bella Lieblingowie nie byli osobami religijnymi. Na początku 1937 Lieblingowie przeprowadzili się do Krakowa. Miało to ich uchronić przed narastającymi nastrojami antysemickimi we Francji. Zamieszkali w kamienicy przy ulicy Bolesława Komorowskiego 9. Mojżesz Liebling, który nie odniósł sukcesu jako malarz i zajmował się m.in. produkcją popielniczek z tworzywa sztucznego, był człowiekiem opryskliwym wobec syna i Annette. Romek (tak nazywano chłopca w Polsce) był trudnym i drażliwym dzieckiem, często się dąsał i wybuchał gniewem. Pierwszy film, jaki zapamiętał, to Zakochani, na który wybrał się do kina z siostrą.