Billy Crudup

Billy Crudup, właśc. William Gaither Crudup (ur. 8 lipca 1968 w Manhasset) – amerykański aktor filmowy i teatralny. Urodził się w Manhasset w stanie Nowy Jork jako drugi z trzech synów Georgann (z domu Gaither) i Thomasa Henry’ego Crudupa III. Jest wnukiem adwokata Billy’ego Gaithera z Florydy. Ma dwóch braci (producentów filmowych: Tommy’ego (ur. 1966) i Brooksa (ur. 1971)). Jego rodzice rozwiedli się, gdy był małym chłopcem. Gdy miał osiem lat, wraz z rodziną opuścił Nowy Jork; dorastał w stanie Teksas i na Florydzie. Uczęszczał do Hillcrest High School w Dallas. W 1986 ukończył szkołę średnią Saint Thomas Aquinas High School w Fort Lauderdale. Naukę kontynuował na Uniwersytecie Karoliny Północnej w Chapel Hill, na wydziale komunikacji. Występował na scenie Lab!Theatre. W 1994 otrzymał dyplom ukończenia sztuk pięknych w Tisch School of the Arts przy Nowojorskim Uniwersytecie. Rok później debiutował na scenie Broadwayu w Lincoln Center Theater jako Byronic geniusz matematyczny płci żeńskiej w spektaklu Arkadia, który przyniósł mu nagrody Theatre World, Outer Critics Circle i Clarence Derwent. Po raz pierwszy na dużym ekranie pojawił się w dwóch filmach – komedii muzycznej Woody’ego Allena Wszyscy mówią: kocham cię (Everyone Says I Love You, 1996) i dramacie Barry’ego Levinsona Uśpieni (Sleepers, 1996) jako morderca. W 1997 roku powrócił na broadwayowską scenę w roli Solyonia w sztuce Antoniego Czechowa Trzy siostry, a rok później zagrał tytułową postać w przedstawieniu Oedipus Rex. Jego głos został użyty w reklamie MasterCard „Priceless” (1997). Użyczył też głosu Ashitakowi, bohaterowi angielskiej wersji japońskiego filmu animowanego Księżniczka Mononoke (Princess Mononoke, 1999). Zebrał znakomite recenzje za kreację znanego w latach 70. amerykańskiego długodystansowca Steve’a Prefontaine’a – który w wieku 24 lat zginął w wypadku samochodowym – w jednym z lepszych w historii kina sportowych biografii Przed metą (Without Limits, 1998). Za postać Pete’a Caldera, rywalizującego ze swoim przyjacielem (Woody Harrelson) na Dzikim Zachodzie, w westernie Kraina Hi-Lo (The Hi-Lo Country, 1998) odebrał nagrodę National Board of Review. Uznanie zyskała także rola mistycznego gitarzysty Russella Hammonda w dramacie muzycznym Camerona Crowe U progu sławy (Almost Famous, 2000). Rola 20-letniego włóczęgi FH, który brnie przez życie w stanach narkotykowego odurzenia w dramacie Syn Jezusa (Jesus’ Son, 1999) została uhonorowana nagrodą na festiwalu filmowym w Paryżu. Zagrał potem w komedii przygodowej fantasy Duża ryba (Big Fish, 2003), dramacie kostiumowym Królowa sceny (Stage Beauty, 2004) jako Edward Kynaston, mistrzowski odtwórca teatralnych ról kobiecych w czasach, gdy mogli je odtwarzać tylko mężczyźni, oraz kasowym dreszczowcu Mission: Impossible III (2006) z Tomem Cruise. Był dwukrotnie nominowany do nagrody Tony za występ w sztuce broadwayowskiej – Człowiek słoń (The Elephant Man) w 2002 oraz Poduszyciel (The Pillowman) z Jeffem Goldblumem w 2005. Od października 2006 do maja 2007 występował w dziewięciogodzinnej trylogii brytyjskiego dramaturga Toma Stopparda Utopie (The Coast of Utopia) w Lincoln Center, zdobywając nagrodę Tony. W 2018 jako tytułowy bohater spektaklu Harry Clarke otrzymał nagrody teatralne: Lucille Lortel Award, Drama Desk Award, Obie Award i Outer Critics Circle Award. W latach 1996–2003 związany był z aktorką Mary-Louise Parker, z którą ma syna Williama Atticusa (ur. 2004). Spotykał się także z Claire Danes (2004-2005).