Toby Stephens

Toby Stephens (ur. 21 kwietnia 1969 w Middlesex Hospital, w Londynie) – angielski aktor teatralny, filmowy, radiowy i telewizyjny. Urodził się jako drugi syn znanej pary aktorskiej – Roberta Stephensa (1931–1995) i Dame Maggie Smith (ur. 1934). Jego starszy brat Chris Larkin (ur. 1967) został także aktorem. Dużą część dzieciństwa spędził w Kanadzie, gdzie jego matka przeniosła się po rozwodzie w maju 1974. W zależności od kolejnego angażu matki, ciągle podróżował przez Atlantyk. Swoją karierę zawodową rozpoczął od pełnienia funkcji pomocnika inspicjenta na Chichester Theatre Festival. Po ukończeniu London Academy of Music and Dramatic Art, w 1992 roku zadebiutował na scenie Playhouse w roli Damisa w spektaklu Moliera Świętoszek. W latach 1992–1994 i 2004 występował w Royal Shakespeare Company, gdzie zagrał m.in. w sztukach szekspirowskich: Sen nocy letniej (Lysander), Antoniusz i Kleopatra (Pompejusz), Miarka za miarkę (Claudio). W 1994 roku, za rolę tytułową Caiusa Marciusa Coriolanusa w przedstawieniu Coriolanus otrzymał nagrodę im. Sir Johna Gielguda oraz nagrodę Iana Charlesona. Na wielkim ekranie pojawił się po raz pierwszy w melodramacie kostiumowym Orlando (1992) z Tildą Swinton w roli tytułowej. Szerszej publiczności stał się znany z udziału w nowatorskiej adaptacji komedii szekspirowskiej Wieczór Trzech Króli, 1996) z Heleną Bonham Carter. Został dostrzeżony w roli fotografa, któremu udało się uchwycić na zdjęciu elfy w dramacie fantasy Fotograf elfów (1997). W kostiumowym dramacie komediowym Kuzynka Bette (1998) wystąpił jako siostrzeniec tytułowej bohaterki granej przez Jessikę Lange, z którą zagrał rok wcześniej na scenie The Haymarket w sztuce Tennessee Williamsa Tramwaj zwany pożądaniem w reżyserii Petera Halla. Następnie wcielił się w postać Vladimira Leńskiego, przyjaciela Eugeniusza Oniegina w adaptacji dzieła Aleksandra Puszkina Oniegin (1999) z Ralphem Fiennesem. Jednocześnie nie zaprzestał pracy na scenie; szczególnym sukcesem w sezonie 1998/99 cieszyły się grane na scenach londyńskich i nowojorskich role w dwóch tragediach Jeana Racine: Fedra w roli Hippolitosa i Brytanik jako Nero. Na małym ekranie otrzymał główną rolę Jaya Gatsby'ego w telewizyjnej ekranizacji powieści F Scott Fitzgeralda BBC Wielki Gatsby (2000) z Mirą Sorvino oraz zagrał w produkcji BBC z nurtu niezależnego pt. Zupełnie obcy (2001). W spektaklu Królewska rodzina (2001) partnerował Judi Dench. Stworzył postać egoistycznego profesora uniwersyteckiego w melodramacie Opętanie (2002) u boku Gwyneth Paltrow. Zagrał bezwzględnego złoczyńcę, wpływowego i bogatego przemysłowca Gustava Gravesa, walczącego w obronie środowiska naturalnego, przeciwnika agenta 007 w filmie z bondowskiej serii Śmierć nadejdzie jutro (2002). W międzynarodowym miniserialu obrazującym życie Napoleona Bonaparte Napoleon (2002) pojawił się jako Car Aleksander I. Znalazł się też w obsadzie dramatu historycznego BBC Szpiedzy z Cambridge (2003).