Mikhail Romm

Michaił Iljicz Romm (ros. Михаил Ильич Ромм; ur. 24 stycznia 1901 w Irkucku, zm. 1 listopada 1971) – radziecki reżyser i scenarzysta filmowy, pedagog i działacz społeczny. Wykładowca Wszechzwiązkowego Państwowego Instytutu Kinematografii. Mąż aktorki Jeleny Kuźminej. Pochowany wraz z żoną na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie. Michaił Romm urodził się w Irkucku w rosyjsko-żydowskiej rodzinie, od 9 roku życia wychowywał się zaś w Moskwie. Zainteresowanie sztuką wpoiła mu matka, będąca miłośniczką teatru. W 1917 ukończył gimnazjum i kontynuował edukację wstępując na Wydział Rzeźby moskiewskiego Państwowego Instytutu Techniczno-Artystycznego. Uczył się poza rzeźbą również malarstwa oraz architektury. Wśród jego profesorów była m.in. rzeźbiarka Anna Gołubkina. W czasach komunizmu wojennego Romm wstąpił do Armii Czerwonej. Walczył w jej szeregach podczas wojny domowej, zaś po jej zakończeniu pracował jako telefonista oraz brał udział w rozkułaczaniu wsi w centralnej Rosji. W roku 1925 ukończył naukę w Instytucie. Po obronie dyplomu próbował swych sił jako rzeźbiarz, aktor i reżyser teatralny oraz pisarz. W związku z brakiem sukcesów, zarobkował m.in. poprzez projektowanie okładek książek i plakatów oraz dekorując mury i wystawy sklepowe. Tłumaczył również z języka francuskiego dzieła Flauberta, Maupassanta, i Zoli. Pierwszy kontakt z filmem miał pracując bezpłatnie dla Instytutu Metodologii Nauczania Pozaszkolnego jako specjalista od filmów dla dzieci. Praca ta dała mu możliwość zapoznania się z najważniejszymi filmami epoki, pozwoliła na własne studia nad teorią kinematografii. Od roku 1931 pisywał scenariusze, z których jeden, pt. Transporter śmierci został zrealizowany w 1933 przez Iwana Pyrjewa. W roku 1931 został zatrudniony w Mosfilmie, w 1932 asystował Aleksandrowi Maczeretowi przy Szturmowej Brygadzie. Rok później dostał propozycję wyreżyserowania swojego pierwszego, niemego filmu o skrajnie ograniczonym budżecie. Zrealizował tym sposobem Baryłeczkę na podstawie noweli Maupassanta. Autorem zdjęć do tego filmu był Boris Wołczek późniejszy długoletni współpracownik reżysera, wystąpili w nim m.in. Faina Raniewska, Andriej Fajt i Galina Siergiejewna. W 1936 realizował wraz z Wołczkiem oraz z aktorami Iwanem Nowosilcowem, Aleksandrem Czistiakowem Bohaterów pustyni. Jedyną kobiecą rolę powierzono Jelenie Kuźminej, późniejszej żonie reżysera. Film, opowiadający o wojnie z basmaczami w Azji Środkowej, miał być radziecką odpowiedzią na Patrol na pustyni z 1934 w reżyserii Johna Forda. Obraz Romma, który wychwalał czerwonoarmistów, był pierwszym westernem nakręconym w ZSRR. Rok później Romm otrzymał propozycję wyreżyserowania filmu mającego upamiętniać dwudziestą rocznicę rewolucji październikowej. Reżyser sfilmował scenariusz Aleksieja Kaplera pt. Powstanie, do którego zdjęcia wykonał Boris Wołczek. Główną rolę Lenina powierzono Borisowi Szczukinowi, zaś sam film został zatytułowany Lenin w Październiku. Obok Szczukina, którego gra aktorska wyróżniała się dużą dozą realizmu wystąpili m.in. Nikołaj Ochłopkow i Wasilij Wanin. Twórcy Lenina w Październiku nakręcili w 1939 również drugi film o tej tematyce pt. Lenin w 1918 roku który został nominowany do Złotej Palmy na Festiwalu Filmowym w Cannes. Obie produkcje przyniosły Rommowi uznanie również w ZSRR, gdzie zyskał on status czołowego reżysera. W latach 1940–1943 Romm sprawował w Mosfilmie funkcję dyrektora artystycznego. W pracy reżyserskiej po realizacji historycznych filmów o rewolucji październikowej zajął się tworzeniem dramatów. W 1941 nakręcił według scenariusza napisanego wspólnie z Jewgienijem Gabriłowiczem Marzenie. W tej produkcji, wprowadzonej do kin w 1943 wystąpili Faina Raniewska, Jelena Kuźmina, Rostisław Platt, Ada Wojcik, Michaił Astangow. Marzenie to film psychologiczno społeczny opowiadający historie skomplikowanych postaci mieszkających przed wojną w polskim pensjonacie. Obraz ten zdaniem prezydenta USA Roosevelta był jednym z najwspanialszych na świecie[potrzebny przypis].