David Cronenberg

David Paul Cronenberg (ur. 15 marca 1943 w Toronto) – kanadyjski reżyser filmowy i telewizyjny, scenarzysta, okazjonalnie aktor. Jeden z głównych twórców tego, co jest powszechnie znane jako body horror. Realizował filmy, które wykorzystywały elementy horroru i fantastycznonaukowe, aby ukazać niepokojące skrzyżowania między technologią, ludzkim ciałem i podświadomym pragnieniem. Urodził się w Toronto w rodzinie pochodzenia żydowskiego jako syn Esther (z domu Sumberg), muzyczki, i Miltona Cronenberga, pisarza i redaktora. Wszyscy jego dziadkowie pochodzili z Litwy. W 1967 ukończył University of Toronto z tytułem licencjata z języka angielskiego. Już jako student zafascynował się filmowaniem i w latach 1966-1970 stworzył kilka eksperymentalnych filmów krótko- i pełnometrażowych. Po zrealizowaniu dwóch undergroundowych filmów krótkometrażowych 16 mm – komedii Transfer (1966) i komedii fantastycznonaukowej Głosy z odpływu (From the Drain, 1967) – wyreżyserował pierwszy film fabularny Stereo (1969). Następnie wyjechał do Francji, gdzie wyreżyserował materiał dla telewizji kanadyjskiej, Jim Ritchie - rzeźbiarz (Jim Ritchie Sculptor, 1971), List od Michała Anioła (Letter from Michelangelo, 1971), Tourettes (1971), Don Valley (1972), Fort York (1972), Lakeshore (1972), Zimowy ogród (Winter Garden, 1972), Przekręt w Scarborough (Scarborough Bluffs, 1972) i W brudzie (In the Dirt, 1972) oraz pojedyncze odcinki serii CBC/Radio-Canada Programme X (1972) i Peep Show (1975). Na Katalońskim Festiwalu w Sitges zdobył Medal Sitgesa dla najlepszego reżysera fantastycznonaukowego filmu grozy Dreszcze (1975) przyniósł mu i najlepszego scenarzysty filmu Wściekłość (Rabid, 1977) oraz Nagrodę Międzynarodowego Jury Krytyków - Wyróżnienie Specjalne za Pomiot (The Brood, 1979) z Oliverem Reedem. Następnie zrealizował dramat sportowy Szybka banda (Fast Company, 1979) z Williamem Smithem i Johnem Saxonem. Za film Skanerzy (Scanners, 1981) z Jennifer O’Neill i Michaelem Ironside odebrał Międzynarodową Nagrodę Filmu Fantastycznego na Fantasporto. Z kolei Wideodrom (Videodrome, 1983) z Jamesem Woodsem i Nierozłączni (Dead Ringers, 1988) z Jeremym Ironsem przyniosły mu nagrody Kanadyjskiej Akademii Filmowej i Telewizyjnej. Jego kolejna realizacja Martwa strefa (The Dead Zone, 1983) z Christopherem Walkenem została uhonorowana Nagrodą Saturna w kategorii najlepszy horror i sprawiła, iż stał się rozpoznawalny w środowisku filmowym. Jednak prawdziwym przełomem okazała się dopiero Mucha (1986) z Jeffem Goldblumem w roli głównej. Film odniósł wielki sukces kasowy, zdobył Oscara za najlepszą charakteryzację i fryzury, a Cronenberg wreszcie mógł kręcić w pełni autorskie filmy. Jest reżyserem wzbudzającym przeciwstawne emocje. Zarzucano mu zamiłowanie do kiczu, nadmierne prowokowanie widzów, ocieranie się o pornografię. Nie można jednak odmówić mu ani talentu, ani artystycznej odwagi. Równie ważna jak treść, jest dla niego forma przekazu. Cronenberg dba o szokującą, ale i wysmakowaną plastycznie, oprawę wizualną swoich filmów − z reguły przypominającą bardziej senny koszmar niż tradycyjny utwór filmowy[potrzebny przypis]. Do najbardziej kontrowersyjnych jego dzieł należy Nagi lunch (1991) − swobodna adaptacja, opublikowanej pod tym samym tytułem, powieści amerykańskiego pisarza Williama S. Burroughsa. Przewodniczył jury konkursu głównego na 52. MFF w Cannes (1999). Podczas 75. MFF w Wenecji w 2018 nagrodzony został Honorowym Złotym Lwem za całokształt twórczości. Poza tym został odznaczony tytułem Oficera i Towarzysza Orderu Kanady oraz Medalem Diamentowego Jubileuszu Królowej Elżbiety II.