Aleksandr Fadeyev

Aleksandr Aleksandrowicz Fadiejew (ros. Александр Александрович Фадеев; ur. 11 grudnia?/ 24 grudnia 1901 w Kimrach, zm. 13 maja 1956 w Pieriediełkinie) – radziecki pisarz, krytyk literacki. Członek partii bolszewickiej od 1918, a także członek Komitetu Centralnego od 1939. W latach 1938–1944 i 1946–1954 przewodniczący Związku Pisarzy ZSRR. Aleksandr Fadiejew urodził się w 1901 roku w Kimrach, na terenie ówczesnej guberni twerskej. Został ochrzczony w miejscowym soborze prawosławnym. Jego ojcem był Aleksandr Iwanowicz Fadiejew, a matką Antonina Władimirowna Kunc. Wywodzący się z chłopskiej rodziny ojciec działał w ruchu rewolucyjnym, a matka była słuchaczką kursów medycznych. Poznali się w Petersburgu, lecz już wkrótce za swą działalność Aleksandr Iwanowicz został skazany na pięcioletnie zesłanie do Szenkurska. Matka pochodziła z rodziny zrusyfikowanych Niemców. Ich małżeństwo rozpadło się wkrótce po narodzinach syna, a Aleksandr wychowywany był przez matkę i jej drugiego męża, Gleba Władisławowicza Switycza. Wczesne dzieciństwo spędził m.in. w Wilnie i Ufie, a w 1908 roku jego rodzina przeniosła się na Rosyjski Daleki Wschód, na tereny dzisiejszego Kraju Nadmorskiego. Fadiejew od 1912 do 1919 roku uczył się w jednej ze szkół we Władywostoku. Swe aspiracje młody Fadiejew skierował ku literaturze, a na jego rozwój wpływali tacy pisarze jak Jack London, Thomas Mayne Reid i James Fenimore Cooper. Związał się on także z ruchem rewolucyjnym, a w 1918 roku został członkiem partii bolszewickiej. Publikował w różnych czasopismach partyjnych. W czasie rosyjskiej wojny domowej Fadiejew walczył przeciwko wojskom Białych, podległych dowództwu admirała Aleksandra Kołczaka i w czasie walk tych został ranny. W 1921 roku przeniósł się do Moskwy, gdzie podjął studia na moskiewskiej Akademii Górniczej, a także został delegatem na dziesiąty zjazd partii. W czasie jego trwania wybuchło powstanie w Kronsztadzie, a w jego tłumieniu Fadiejew brał czynny udział, znów zostając ranny. Pierwszą jego pracą był Razliw (ros. Разлив), nad którą Fadiejew pracował w latach 1922–1923. Po jej wydaniu postanowił skupić się na karierze literackiej. Kolejnym ważnym dziełem była Klęska (ros. Разгром) z 1927 roku (wydanie polskie 1950). Zawierała ona wątki autobiograficzne – o oddziale partyzanckim walczącym z interwentami atakującymi ZSRR na Dalekim Wschodzie. Najsłynniejszą jego powieścią jest wydana w 1946 roku Młoda Gwardia (ros. Молодая гвардия, wydanie polskie 1948) w której sławił walkę komsomolców z Niemcami. W czasie II wojny światowej był korespondentem wojennym dziennika „Prawda”. Przebywał na linii frontu m.in. w oblężonych Kalininie i Rżewie. Fadiejew był też aktywnym działaczem społeczno-politycznym, publikował w wielu sowieckich czasopismach, a także był wieloletnim przewodniczącym Związku Pisarzy Radzieckich w latach 1938–1944 oraz 1946–1954. 25 sierpnia 1948 roku jako przewodniczący delegacji radzieckich intelektualistów przemówił we Wrocławiu na rozpoczynającym się Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju, atakując przy tym Stany Zjednoczone słowami: Po przemowie Fadiejewa kongres opuściło wielu uczestników, m.in. biolog Julian Huxley i historyk A.J.P. Taylor. Aleksandr Fadiejew nosił partyzancki pseudonim Bułyga (ros. Булыга). Przez większą część życia był wiernym zwolennikiem Józefa Stalina i jego zbrodniczej polityki. Często się z nim spotykał, a radziecki przywódca zaprosił go nawet na obchody swoich sześćdziesiątych urodzin, które celebrowane był w dość wąskim gronie przyjaciół i współpracowników. W latach trzydziestych miał konsultować z Ławrientijem Berią nazwiska nieprawomyślnych pisarzy i literatów, przeznaczonych do aresztowania. Taki lost miał spotkać m.in. Wsiewołoda Meyerholda. O jego aresztowaniu Fadiejew miał być uprzedzony już w kilka miesięcy naprzód, a spotykając się z nim parokrotnie, nie zdradził się ze swej wiedzy. W 1946 roku poparł represje kierowane przez Andrieja Żdanowa przeciwko Michaiłowi Zoszczence, Annie Achmatowej i Andriejowi Płatonowi. Ilji Erenburgowi zwierzył się: Sygnatariusz apelu sztokholmskiego w 1950 roku. 22 listopada 1950 w Warszawie na II Kongresie Obrońców Pokoju został wybrany w skład Światowej Rady Pokoju. W ostatnich latach życia Aleksandr Fadiejew pracował intensywnie nad powieścią Czornaja mietałłurgija (ros. Чёрная металлургия), lecz nigdy jej nie ukończył. Śmierć Józefa Stalina zmieniła sytuację Fadiejewa. Zaczął tracić wpływy zarówno polityczne, jak i wśród literatów. Cierpiał na bezsenność, co próbował zwalczać na własną rękę przy pomocy alkoholu. Na XX Zjeździe Partii został poddany krytyce przez Michaiła Szołochowa. Zmagał się z depresją, a także zaczęły go dręczyć wyrzuty sumienia, dotyczące jego roli w okresie stalinowskim. Jego przyjaciel Jurij Libiedinski usłyszał kiedyś od niego: