Daniel Kehlmann

Daniel Kehlmann (ur. 13 stycznia 1975 w Monachium) – austriacko-niemiecki pisarz, eseista i dramaturg. Kehlmann pochodzi z rodziny artystycznej. Jego rodzicami są reżyser Michael Kehlmann i aktorka Dagmar Mettler, dziadkiem był zaś austriacki pisarz ekspresjonistyczny Eduard Kehlmann. W 1981 r. rodzina Kehlmannów przeprowadziła się do Wiednia, gdzie młody Daniel ukończył Kollegium Kalksburg, a następnie studiował na tamtejszym uniwersytecie filozofię oraz germanistykę. Literacko debiutował w 1997 r. powieścią Beerholms Vorstellung (pol. Beerholm przedstawia, 2004, tłum. Jakub Ekier). Międzynarodowy rozgłos przyniosła mu wydana w 2003 r. piąta książka Ich und Kaminski, światowym bestsellerem okazała się zaś powieść Die Vermessung der Welt z 2005 r. (pol. Rachuba świata, 2007, tłum. Jakub Ekier), uznana przez czytelników i licznych recenzentów za jedno z największych osiągnięć niemieckiej literatury powojennej. Wielkim sukcesem była także jego najnowsza powieść Tyll (2017), która utrzymywała się w Niemczech przez dwa miesiące na szczycie listy bestsellerów czasopisma Der Spiegel. Kehlmann wykładał gościnnie poetykę i literaturę na uczelniach w Moguncji, Wiesbaden, Getyndze, Tybindze, Kolonii, Nowym Jorku i Frankfurcie nad Menem. Jest członkiem Akademii Nauk i Literatury w Moguncji, Wolnej Akademii Sztuk w Hamburgu oraz Niemieckiej Akademii Języka i Literatury w Darmstadt. Mieszka w Wiedniu i Berlinie. Kehlmann w eseju Wo ist Carlos Montúfar? określa swoją narracyjną samoświadomość w ten sposób: „Narrator operuje rzeczywistością. Z chęci poprawy tej rzeczywistości według swoich wyobrażeń, wymyśla drugą, prywatną…”. Kehlmann wymyśla sam swoich bohaterów oraz ich historie i osadza siebie oraz czytelników – w ramach eksperymentu – w perspektywie swoich protagonistów. Jego postacie są z reguły na swój sposób skrajne: skrajnie powierzchowne i zarozumiałe, jak w Ich und Kaminski, albo skrajnie zdolne jak w Mahlers Zeit. W artykule z 2011 dla niemieckiego dziennika FAZ Kehlmann podkreślił, jak bardzo na jego twórczość wpłynął amerykański pisarz E. L. Doctorow. Według niego nie ma innego pisarza, od którego nauczyłby się więcej niż od autora takich utworów, jak Billy Bathgate i Ragtime. Postacie Kehlmanna żyją w dobrze nam znanej rzeczywistości, jednocześnie stykają się z jej granicami. W debiutanckiej powieści Kehlmanna Beerholms Vorstellung (Beerholm przedstawia) sceniczny iluzjonista zaczyna wierzyć, że naprawdę potrafi czarować, w następnej powieści Mahlers Zeit młody naukowiec odkrywa formułę, za pomocą której może przechowywać czas. W powieści Ruhm. Ein Roman in neun Geschichten Kehlmann przekracza ramy realności, przez co granice fikcji zacierają się. W kontekście literaturoznawczym Kehlmann został określony, jako „magiczny realista” oraz umieszczony w pewnej tradycji, która sięga do 1920 i jest związana z takimi osobami jak Alfred Kubin, Alexander Lernet-Holenia i Leo Perutz, jak i z łacińsko-amerykańskimi autorami, jak Gabriel García Márquez. W powieści Ich und Kaminski główny bohater, zarozumiały Sebastian Zöllner, postanawia stworzyć biografię legendarnego malarza Kaminskiego. Dziennikarz chce dzięki temu rozwinąć swoją karierę. Ostatecznie Zöllner zdaje sobie sprawę jak bezwartościowe było jego dotychczasowe życie.