Maximilian Schell

Maximilian Schell (ur. 8 grudnia 1930 w Wiedniu, zm. 1 lutego 2014 w Innsbrucku) − austriacki aktor, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, laureat Oscara za rolę pierwszoplanową w filmie Wyrok w Norymberdze (1961). Później był jeszcze dwukrotnie nominowany do tej nagrody; za pierwszoplanową rolę w filmie The Man in the Glass Booth (1975) oraz za drugoplanową w Julii (1977). Jego siostra Maria Schell również była aktorką. Był ojcem chrzestnym Angeliny Jolie. Urodził się w Wiedniu w rodzinie rzymskokatolickiej jako syn aktorki Margarethe (z domu Noe von Nordberg) i właściciela apteki, pisarza i poety Hermanna Ferdinanda Schella. Miał dwie siostry - starszą Margarete (ur. 15 stycznia 1926, zm. 26 kwietnia 2005) i młodszą Immy (ur. 11 lutego 1935) oraz starszego brata Carla (ur. 14 listopada 1927). Dorastał w atmosferze sztuki, kultury i teatru, które były wszechobecne w jego życiu od dzieciństwa. Mając trzy lata wystąpił w jednej ze sztuk swojego ojca w teatrze w Wiedniu. W 1938, po aneksji Austrii przez nazistowskie Niemcy, rodzina antyfaszystowska Schellów opuściła Anschluss i osiedliła się w Zurychu w Szwajcarii. Początkowo Max nie był zainteresowany aktorstwem i aspiracją do zostania dramaturgiem, takim jak jego ojciec czy muzyk. W wieku dziesięciu lat napisał swoją pierwszą sztukę. Po zakończeniu II wojny światowej wyjechał do Niemiec studiował historię sztuki i filozofię na Uniwersytecie w Monachium. Następnie wrócił do Zurychu i w latach 1948-49 służył w armii szwajcarskiej, po czym przez kolejny rok studiował na Uniwersytecie Zuryskmi. Tam brał czynny udział w sporcie, jak piłka nożna czy wioślarstwo. W tym czasie pracował jako dziennikarz w niepełnym wymiarze godzin i napisał dla kilku gazet, aby zarabiać pieniądze. Uczęszczał także przez sześć miesięcy na Uniwersytet Bazylejski. Podczas studiów wykonywał zawód w kilku klasycznych i współczesnych sztukach, próbując małych ról. W tym czasie podjął decyzję o karierze aktorskiej. W wieku 22 lat zaczął grać w Theater Basel w Bazylei w Szwajcarii. Po kilku występach na scenie, przyjął rolę filmową żołnierza w dramacie wojennym Dzieci, matki i generał (Kinder, Mütter und ein General, 1955). Film przyciągnął międzynarodową uwagę, częściowo ze względu na jego reżysera, László Benedka, którego Dziki z Marlonem Brando, wywołał wielkie kontrowersje, a częściowo ze względu na antywojenną postawę. W melodramacie liberalnego niemieckiego reżysera Helmuta Käutnera The Girl from Flanders (1956). W 1958 zadebiutował na Broadwayu w roli Paula w spektaklu Interlock z Rosemary Harris. Grał kapitana niemieckiej armii w dramacie wojennym Edwarda Dmytryka Młode lwy (1958) u boku Marlona Brando i Montgomery'ego Clifta. Przyjął także rolę D’Artagnana w telewizyjnej wersji CBS Trzech muszkieterów (Family Classics: The Three Musketeers, 1960). Powrócił do Niemiec, by zagrać na ekranie Hamleta w 1961 w reżyserii Franza Petera Wirtha, a następnie dołączył do gwiazdorskiej obsady dramatu sądowego Stanleya Kramera Wyrok w Norymberdze (1961) jako Hans Rolfe, adwokat obrony. W filmie zagrali między innymi Spencer Tracy i Burt Lancaster, ale Schell zdobył statuetkę dla najlepszego aktora podczas ceremonii rozdania Oskarów w 1961, a także nagrodę krytyków w Nowym Jorku. Stał się międzynarodową gwiazdą i przez następne lata przyjmował propozycje, często z przyczyn komercyjnych, w takich produkcjach jak dramat historyczny Bernarda L. Kowalski Na wschód od Jawy (Krakatoa, East of Java, 1969) z Diane Baker, melodramat Anthony'ego Harveya Gracze (Players, 1979) z Ali MacGraw czy dramat wojenny Franciszkanie w ruchu oporu (The Assisi Underground, 1985) u boku Bena Crossa. W tragikomedii Święty mimo woli (Cronache di un convento, 1962) wcielił się w postać włoskiego zakonnika Giuseppe, a w dramacie Daniela Manna Five Finger Exercise (1962) wg sztuki Petera Shaffera zagrał rolę nauczyciela. W dramacie Vittorio De Sica Więźniowie z Altony (I sequestrati di Altona, 1962) pojawił się jako Franz von Gerlach. W swojej karierze grał różnorodne role w filmach o tematyce związanej z epoką nazistowską i "Drugą wojną światową". Niektóre z nich to The Man in the Glass Booth (Człowiek w szklanej kabinie, 1975) jako przedsiębiorcą pochodzenia żydowskiego Arthur Goldman, Julia (1977) Freda Zinnemanna jako Johann z Vanessą Redgrave i Jane Fondą, Wybrańcy (The Chosen, 1981) jako profesor David Malter i Bagaż życia (Left Luggage, 1988) Jeroena Krabbé jako Pan Silberschmidt z Isabellą Rossellini.