Jeff Daniels

Jeffrey Warren „Jeff” Daniels (ur. 19 lutego 1955 w Athens) – amerykański aktor, reżyser i scenarzysta filmowy, muzyk i dramatopisarz. Stał się znany z ról głupków lub nieszczęsnych miłych facetów w filmach takich jak Dzika namiętność (Something Wild, 1986), Czułe słówka (Terms of Endearment, 1983) i Głupi i głupszy (Dumb & Dumber, 1994). W filmie Woody’ego Allena Purpurowa róża z Kairu (The Purple Rose of Cairo, 1985) grał podwójną rolę i zebrał entuzjastyczne recenzje. Założył teatr w swoim rodzinnym mieście w Chelsea w Michigan i nazwał go na cześć tego filmu - Purple Rose Theatre. Napisał jedenaście sztuk teatralnych. Urodził się w Athens, w stanie Georgia w rodzinie metodystów jako syn Marjorie J. (z domu Ferguson) i Roberta Lee „Boba” Danielsa (1929–2012). Dorastał w Chelsea w Michigan, gdzie jego ojciec był właścicielem miejscowego składu materiałów drzewnych The Chelsea Lumber Company. Jego rodzina miała pochodzenie angielskie, szkockie, irlandzkie i niemieckie. Uczęszczał do Central Michigan University i jednocześnie latem 1976 brał udział w rocznym programie teatralnym. Studiował na Eastern Michigan University. Następnie przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie w 1979 związał się z grupą teatralną The Shortchanged Review w inauguracyjnym sezonie Second Stage Theatre. Swoją karierę teatralną rozpoczął na Off-Broadwayu występując w sztukach takich jak Farma (The Farm, 1976) jako Arthur, Moje życie (My Life, 1977) w roli młodego Eddiego z Williamem Hurtem, Lulu Franka Wedekinda (1978) jako Schwarz i Pan Hunidei oraz Two from the Late Show (1978) jako siostrzeniec (Brontozaur). W 1977 na Broadwayu podczas realizacji Gemini z Dannym Aiello pełnił funkcję asystenta menadżera sceny, a wkrótce zastąpił aktorów sztuki i w latach 1977–1981 występował jako Randy Hastings, Herschel Weinberger i Francis Geminiani. Za rolę Jeda Jenkinsa w broadwayowskiej komedii Piątego lipca (Fifth of July, 1980–1982) z Christopherem Reeve zdobył nominację do nagrody Drama Desk w kategorii „Wybitny aktor drugoplanowy w sztuce teatralnej”. W off-broadwayowskim przedstawieniu Antona Czechowa Trzy siostry (1982) z Dianne Wiest wystąpił jako Andrzej Sergiejewicz Prozorow - brat tytułowych trzech sióstr. W 1983 został uhonorowany nagrodą Obie i był ponownie nominowany do nagrody Drama Desk w kategorii „Wybitny aktor w sztuce teatralnej” za rolę Joe Bonhama w monodramie off-broadwayowskim Daltona Trumbo Johnny poszedł na wojnę (Johnny Got His Gun). Za występ w sztuce Lanforda Wilsona Lemon Sky (1986) z Cynthią Nixon był nominowany do nagrody Drama Desk. Grał potem w broadwaypwskich produkcjach: Piątego lipca (Fifth of July, 1980–1982), Złoty wiek (The Golden Age, 1984) i Sekwojowa kurtyna (Redwood Curtain, 1993). W 1991 założył regionalny teatr Purple Rose Theater Company w Chelsea i napisał jedenaście sztuk. Był trzykrotnie nominowany do Tony Award na Broadwayu: w 2009 jako Alan w sztuce Yasminy Rezy Bóg mordu z Hope Davis, Jamesem Gandolfinim i Marcią Gay Harden, w 2016 za rolę Raya w duodramie Blackbird w reż. Joe Mantello z Michelle Williams oraz w 2019 za postać Atticusa Fincha, głównego bohatera powieści Zabić drozda (1960) autorstwa amerykańskiej pisarki Harper Lee. Po raz pierwszy pojawił się na szklanym ekranie w biograficznym dramacie wojennym CBS Pogłoska o wojnie (A Rumor of War, 1980) u boku Keitha Carradine, Briana Dennehy i Stacy’ego Keacha. Rok potem zadebiutował na kinowym ekranie w dramacie Miloša Formana Ragtime (Ragtime, 1981) z udziałem Jamesa Cagneya i Brada Dourifa. Po zagraniu egoistycznego męża w melodramacie Jamesa L. Brooksa Czułe słówka (Terms of Endearment, 1983) z Debrą Winger, Shirley MacLaine i Jackiem Nicholsonem, stworzył znakomitą podwójną rolę prostodusznego archeologa Toma Baxtera, który schodzi z ekranu na widownię i zakłamanego filmowego amanta Gila Shepherda w komedii romantycznej Woody’ego Allena Purpurowa róża z Kairu (The Purple Rose of Cairo, 1985), za którą zdobył nominację do nagrody Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu. Postać nieśmiałego urzędnika młodego „yuppie”, symbolu uporządkowanej i pracowitej Ameryki, którego życie do góry nogami przewraca rozrywkowa Lulu (Melanie Griffith) w czarnej komedii Jonathana Demme’a Dzika namiętność (Something Wild, 1986) przyniosła mu drugą nominację do nagrody Złotego Globu.