Burt Lancaster

Burton Stephen „Burt” Lancaster (ur. 2 listopada 1913 w Nowym Jorku, zm. 20 października 1994 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy. Laureat Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę w filmie Elmer Gantry (1960) Richarda Brooksa. American Film Institute umieścił go na 19. miejscu w rankingu „Największych amerykańskich aktorów wszech czasów” (The 50 Greatest American Screen Legends). Urodził się na Manhattanie w Nowym Jorku przy 209 East 106. Street, między drugą a trzecią Aleją, dziś miejscu Benjamin Franklin Plaza w protestanckiej rodzinie klasy robotniczej angielskiego pochodzenia, jako jedno z pięciorga dzieci Elizabeth (z domu Roberts) i listonosza Jamesa Henry’ego Lancastera. Jego dziadkowie, będący potomkami angielskich imigrantów do północnej Irlandii z Ulsteru, wyemigrowali z Belfastu do Ellis Island (USA), jego rodzina ze strony matki uważa się za związaną z Frederickiem Robertsem. Dorastał we wschodnim Harlemie i spędził dużą część swojego czasu na ulicy; jego wielką pasją była gimnastyka. W roku 1930 ukończył szkołę średnią DeWitt Clinton High School w nowojorskim Bronksie. W latach 1932–1939 pracował w cyrku jako akrobata. W latach 1939–1942, po urazie, dorabiał na stanowisku sprzedawcy w Marshall Field’s w Chicago. Był także strażakiem i pracował w zakładzie mięsnym. Podczas II wojny światowej, w latach 1942–1945, służył w Armii Stanów Zjednoczonych. Początkowo nie myślał o aktorstwie. Jego ówczesna żona June Ernst pracowała jako sekretarka w agencji aktorskiej, gdzie jeden z agentów namówił go, by zgłosił się na przesłuchanie do wystawianej broadwayowskiej sztuki Dźwięk polowania (1945). Przez dwa tygodnie odtwarzał rolę sierżanta Josepha Mooneya, która zwróciła na niego uwagę producentów filmowych i przyniosła mu nagrodę Theatre World Award. Na ekranie zadebiutował w dramacie kryminalnym Zabójcy (1946) w reżyserii Roberta Siodmaka, gdzie wystąpił u boku Avy Gardner. Zdobył znaczny rozgłos i pojawił się w dwóch kolejnych produkcjach w następnym roku: thrillerze Brutalna siła i dramacie kryminalnym Desert Fury. Przez wiele lat przyjaźnił się z aktorem, Kirkiem Douglasem, z którym zagrał w sześciu filmach: I Walk Alone (1948), Pojedynek w Corralu O.K. (1957), Uczeń diabła (1959), Siedem dni w maju (1964), Zwycięstwo nad Entebbe (1976) i Twardziele (1986). Za rolę sierżanta Miltona Wardena w melodramacie wojennym Stąd do wieczności (1953) Freda Zinnemanna otrzymał swoją pierwszą nominację do nagrody Oscara. Tytułowa kreacja w filmie Elmer Gantry (1960) przyniosła mu Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego oraz Złoty Glob. Kolejną nominację do Oscara otrzymał za postać Roberta Franklina Strouda w biograficznym dramacie Ptasznik z Alcatraz (1962) Johna Frankenheimera. Rola Lou Pascala w melodramacie kryminalnym Atlantic City (1980) Louisa Malle’a z Susan Sarandon i Michelem Piccoli po raz kolejny przyniosła mu nominację do Oscara i Złotego Globu. Ma swoją gwiazdę (numer 6801) na hollywoodzkiej Walk of Fame.